شرایط کنونی و بحران حاکم بر بازار جهانی سنگ آهن از یک سو و افزایش حقوق دولتی از سوی دیگر موجبات تعطیلی برخی از معادن سنگ آهن شمالی کشور شده است. هر چند که با گفتگو های صورت گرفته مدیران صنایع معدنی و سنگ آهن کشور با مدیران ایمیدرو و وزارت صنعت،معدن و تجارت ،به نقطه نظرات مثبتی همچون پیگیری با جدیت در خصوص حذف یا کاهش حقوق دولتی معادن، استمهال مناسب حقوق دولتی برای سال 93 و سال های قبل، جرایم اضافه برداشت ها و حذف عوارض صادرات سنگ اهن رسیده اند ولیکن تا لحظه اجرا و نهایی شدن این راهکارها، بحران در بخش معدن همچنان وجود خواهد داشت.

در خصوص معادن شمالی کشور، با توجه به مشکلات پیش آمده و هزینه های حمل و نفل تا بندرعباس، فعالیت این معادن صرفه اقتصادی ندارد ولیکن فعالان معدن و سنگ آهن با همکاری واحد های فرآوری و فولادسازی می توانند برای حضور در بازار کشور ترکیه که به لحاظ بعد مسافتی هم دارای مزیت های حمل و نقلی می باشد، برنامه ریزی کنند.

صادرات آهن اسفنجی به ترکیه می‌تواند راهکاری برای نجات معادن سنگ‌آهن موجود در مناطق شمال کشور باشد. از سوی دیگر نیاز بالای این کشور به این ماده معدنی نیز می‌تواند فرصتی برای صنعت فولاد ایران باشد.

به گفته فعالان صنعت فولاد، ترکیه سالانه به ۲۵میلیون تن «بریکت» نیاز دارد، که با توجه به نزدیکی ایران و ترکیه این بازار فرصتی برای حضور ایران خواهد بود. نباید فراموش کرد حضور ایران در بازار آهن اسفنجی ترکیه نیازمند اجرای زیرساخت‌های مهم ازجمله حمل‌ونقل است. در این میان فعالان حوزه سنگ‌آهن معتقدند با توجه به بالابودن هزینه‌های حمل بار به ترکیه بهتر است صادرات محصول از طریق کنسرسیوم‌های فروش انجام شود تا سود بیشتری از این صادرات بدست آید.

در صورتی که معادن سنگ‌آهن موجود در مناطق شمالی کشور به فرآوری سنگ‌آهن و تولید گندله روی آورند می‌توان آهن اسفنجی تولیدشده را راهی بازارهای موجود در منطقه ازجمله ترکیه کرد. از سوی دیگر برخی کارشناسان صنعت فولاد معتقدند تولید آهن اسفنجی و بریکت راهی برای مقابله با بحران کم‌آبی در واحدهای فولادسازی خواهد بود. ما می‌توانیم با کمک شرکت‌های فولادسازی داخل ازجمله ۷ طرح فولادی بخشی از نیاز ۲۵ میلیون تنی بریکت ترکیه را تامین کنیم. با این اقدام علاوه بر حل‌شدن مشکل کم‌آبی برای واحدهای فولادی، بازار خوبی برای تولیدکنندگان ایجاد می‌شود. اجرای چنین طرحی از سوی فعالان این حوزه به وزیر صنعت، معدن و تجارت پیشنهاد شده است و امیدوار هستند هرچه سریع‌تر به مرحله اجرا برسد.

با یررسی عوامل مختلف، بیش ار پیش اهمیت و نقش کلیدی تکمیل و ارتقا زنجیره تامین فولاد جهت رشد و اعتلای ااین صنعت چه در ابعاد داخلی و چه در ابعاد منطقه ای و جهانی و همچنین عبور از بحران های جهانی مشخص می گردد.

بازار صادراتی ترکیه از موقعیت خوبی برخوردار است
صنعت فولاد ترکیه برخلاف ایران به آهن قراضه متکی است و این کشور توانسته با استفاده از آهن قراضه در سال ۲۰۱۳م رتبه هشتمین فولادساز بزرگ دنیا و سومین فولادساز بزرگ اروپا بعد از روسیه و آلمان را از آن خود کند. با این وجود آهن اسفنجی می‌تواند جایگزینی برای قراضه در تولید فولاد باشد. در صورتی که معادن سنگ‌آهن شمال کشور به سمت فرآوری سنگ‌آهن و تولید گندله پیش روند می‌توان به حضور ایران در بازار آهن اسفنجی ترکیه امیدوار بود.
بهرام سبحانی، مدیرعامل فولاد مبارکه اصفهان درباره صادرات آهن اسفنجی به ترکیه اظهار کرد: تولید فولاد در ترکیه متکی به آهن قراضه است اما آهن اسفنجی می‌تواند جایگزینی برای قراضه در صنعت فولاد این کشور باشد. ترکیه با تولید سالانه ۳۶میلیون تن فولاد به حجم بالایی از قراضه نیاز دارد در نتیجه با توجه به کاربرد آهن اسفنجی، بازار ترکیه می‌تواند بازار خوبی باشد.
وی ادامه داد: هرچند بازار این کشور از موقعیت خوبی برخوردار است اما ایران برای صادرات آهن اسفنجی نیازمند گندله است. نمی‌توان با گندله وارداتی وارد بازار ترکیه شد. درواقع واردات گندله، انتقال آن به واحدهای احیاء و تولید آهن اسفنجی و سپس صادرات آن به ترکیه صرفه اقتصادی ندارد.
سبحانی افزود: در صورتی که ظرفیت گندله‌سازی در ایران افزایش یابد می‌توان برای حضور در بازار این کشور برنامه‌ریزی کرد. تا زمانی که ظرفیت تولید در داخل افزایش پیدا نکند صادرات آهن اسفنجی توجیه اقتصادی خواهد داشت. صادرات باید با استفاده از سنگ‌آهن داخلی باشد.
حضور قدرتمند در بازارهای جهانی نیازمند برنامه‌ریزی، سرمایه‌گذاری و همکاری‌های مشترک است. در صورتی که ایران به دنبال حضور در بازار آهن اسفنجی ترکیه باشد می‌تواند با احداث واحدهای تولیدی در مناطق مرزی هزینه‌های حمل‌ونقل خود در بخش صادرات را کاهش دهد. مدیرعامل فولاد مبارکه اصفهان درباره این پرسش صمت که امکان سرمایه‌گذاری‌های مشترک وجود دارد یا خیر، تصریح کرد: احداث کارخانه‌های مشترک ایران ـ ترکیه نیز جزو موضوعاتی است که می‌توان آن را اجرایی کرد اما فراموش نکنیم اجرای آن به همکاری معادن و سرمایه‌گذاری در آنها نیاز دارد. اگر سرمایه‌گذاری از معادن آغاز شود در کارخانه‌های مشترک می‌تواند اجرایی شود.
اما سرمایه‌گذاری و اجرایی‌شدن موضوعات مطرح‌شده نیازمند همکاری بخش خصوصی است. بخش خصوصی می‌تواند با سرمایه‌گذاری، مسیر رسیدن به بازار ترکیه را هموارتر کند. بهرام سبحانی درباره سرمایه‌گذاری در زنجیره فولاد و رسیدن به بازار صادراتی ترکیه اظهار کرد: اجرای چنین موضوعی نیازمند سرمایه‌گذاری از ابتدا تا انتهای زنجیره است. درواقع این سرمایه‌گذاری باید در بخش‌های مختلف ازجمله استخراج، فرآوری، تولید کنسانتره، احداث کارخانه‌های گندله‌سازی و سپس تولید آهن اسفنجی باشد. بدون شک اگر نگاه ما نگاهی صادراتی باشد باید در بخش‌های یادشده سرمایه‌گذاری خوبی شود.

صادرات به ترکیه با تشکیل کنسرسیوم‌های منطقه ای
اما آیا ورود ایران به بازار آهن اسفنجی ترکیه می‌تواند نجات‌بخش معادنی باشد که این روزها در پی بحران جهانی بازار سنگ‌آهن با مشکلات بسیاری مواجه‌اند.
قدیر قیافه، رییس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران درباره تاثیر حضور ایران در بازار آهن اسفنجی ترکیه بر معادن سنگ‌آهن شمالی کشور گفت: متاسفانه بخشی از معادن سنگ‌آهن شمال کشور به دلیل وضعیت نامناسب حاکم بر بازار سنگ‌آهن تعطیل شده‌اند و برخی دیگر نیز در آستانه تعطیلی هستند. صادرات آهن اسفنجی و بریکت می‌تواند به عنوان راهکار کلی به وضعیت موجود در معادن سنگ‌آهن کمک کند اما باید در اجرای این موضوع فاکتورهای دیگری نیز در نظر گرفته شود.
وی ادامه داد: یکی از موضوعات بسیار مهم در بحث صادرات« آهن اسفنجی» و «بریکت» به ترکیه، موضوع حمل‌ونقل است. قیمت سوخت در کشور ترکیه گران است در نتیجه هزینه‌های حمل‌ونقل افزایش پیدا می‌کند.قیافه تصریح کرد: این موضوع به عنوان راهکار کلی می‌تواند با تشکیل کنسرسیوم‌های منطقه‌ای اجرایی شود. انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن پیشنهاد داده است کنسرسیوم‌های منطقه‌ای برای ساخت و راه‌اندازی کارخانه‌های فرآوری، کنسانتره‌سازی و... ایجاد شود. شکل‌گیری چنین کنسرسیوم‌هایی می‌تواند به صادرات آهن اسفنجی و بریکت به کشور ترکیه کمک کند.
رییس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن در ادامه بیان کرد: باید این موضوع را در نظر داشت که احداث و راه‌اندازی کارخانه‌های فرآوری در نزدیکی معادن نیازمند الزامات ویژه‌ای است. به عنوان مثال میزان ذخیره معدن از نکات مهمی است که باید به آن توجه کرد. درواقع احداث کارخانه فرآوری برای معدنی با ذخیره ۲۰۰هزار تن مقرون به صرفه نخواهد بود. از سویی دیگر نباید این توقع را از معدنکاران داشته باشیم که به دنبال فرآوری محصولات نیز باشند. موارد مطرح‌شده بر ضرورت شکل‌گیری کنسرسیوم‌ها اضافه می‌کند.
قیافه درباره صادرات محصول به ترکیه، تصریح کرد: برای ورود به بازارهای ترکیه باید نکات مختلفی ازجمله قیمت حمل بار تا این کشور را بررسی کرد. در واقع باید بررسی کرد که قیمت حمل تا بنادر ترکیه چقدر به‌صرفه بوده و امکان رقابت را در اختیار صادرکنندگان قرار می‌دهد. در این زمان است که فروش محصول از طریق کنسرسیوم‌های فروش توصیه می‌شود.
درواقع حمل‌ونقل و هزینه‌های آن از نکات مهمی است که باید درباره حضور ایران در بازار ترکیه بررسی شود. برخی از فعالان بخش معدن معتقدند هزینه‌های حمل و رساندن محصول به ترکیه برای صادرکننده زیاد می‌شود در نتیجه فروش محصول از طریق کنسرسیوم و با حجم بالا از صرف اقتصادی بیشتری برخوردار است.
قیافه با اشاره به زیرساخت‌های حمل ریلی بار از ایران به ترکیه بیان کرد: خط آهن ما تنها تا دریاچه وان است و پس از آن قطار ایرانی تغییر کرده و ادامه مسیر با قطار ترکیه انجام می‌شود. قیمت حمل بار از ایران به ترکیه بالا بوده در نتیجه خط آهن مزیتی برای رقابت نخواهد بود. بدون شک حمل‌ونقل دریایی ارزان‌تر بوده و رقابت را آسان‌تر می‌کند.هرچند صادرات محصول به ترکیه به عنوان بازار منطقه برای ایران موقعیت خوبی است اما هزینه‌های حمل می‌تواند این مزیت را کاهش دهد.

استیل تریدر گزارش و خبر صنعت فولاد و سنگ آهن فوق را از انجمن تولیدکنندگان فولاد بازتاب داده است.