واحدهای دارای ظرفیت پایین، توان رقابت ندارند
صدور بی‌رویه مجوز، نورد سازان را دچار بحران کرد
کمبود مواد اولیه و رونق نداشتن بازار و حاشیه سود اندک ازجمله عواملی است که در سال‌های اخیر موجب تعطیلی کارخانه‌های نوردسازی در ایران شده است.
به گزارش استیل تریدر، البته به اعتقاد کارشناسان صدور بی‌رویه مجوزهای صادر شده به منظور تاسیس کارخانه‌های نوردسازی با صدور مجوز تاسیس کارخانه‌های ذوب نامتناسب بوده و این امر در کنار نبود مواد اولیه سبب تعطیلی واحدهای نورد شده است. واحدهای دارای ظرفیت پایین، توان رقابت ندارند و به نظر می‌رسد در شرایط کنونی تنها راه نجات این واحدهای تولیدی ادغام آنها در یکدیگر و تولید نورد با ظرفیت بالا است چراکه دیگر واحدهایی با ظرفیت ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تن توان رقابت ندارند و از دور خارج می‌شوند.
ظرفیت ۴۰ درصدی نورد سازی‌ها
به گفته دبیر انجمن فولاد ایران واحدهای نوردسازی و فولادسازی بخش خصوصی مواد اولیه گرانی دارند زیرا به منابع سنگ‌آهن وصل نیستند. رسول خلیفه سلطانی با بیان این موضوع می‌افزاید: واحدهایی مانند فولاد مبارکه، ذوب‌آهن و فولاد هرمزگان کنسانتره، گندله یا سنگ‌آهن را فرآوری کرده و با بهره‌گیری از گاز و انرژی در آنها ارزش‌افزوده ایجاد می‌کنند.
وی در ادامه می‌گوید: این در حالی است که در بخش نورد باید آهن اسفنجی، قراضه یا شمش را با قیمت مشخص و جهانی خریداری کند و در انتهای کار چون بحث عرضه و تقاضای محصول مطرح است قیمت نهایی را مشتری تعیین می‌کند حتی اگر تولیدکننده متضرر شود. به‌ویژه اگر حالت رکودی باشد، روزبه روز با کاهش قیمت روبه‌رو می‌شوند.
به گفته وی، افرادی که فروشنده مواد اولیه مانند شمش و قراضه هستند در محصولات خود کاهش قیمت نمی‌دهند. اما کاهش قیمت‌ها در محصولات نورد باعث می‌شود حاشیه سود واحدهای نوردسازی مدام کمتر و کمتر شود و درنهایت به جایی می‌رسد که دیگر حاشیه سودی برای آنها وجود ندارد و در نتیجه واحدهای نوردسازی یکی پس از دیگری تعطیل می‌شوند. خلیفه سلطانی اظهار می‌کند: در حال حاضر واحدهای نوردسازی حتی با۴۰ درصد ظرفیت هم فعالیت نمی‌کنند و این مسئله نشان‌دهنده رکودی است که در این حوزه وجود دارد.
دبیر انجمن فولاد ایران تصریح می‌کند: ۲۵ راهکار برای نجات صنعت فولاد از رکود و بحران وجود دارد که بسیاری از این راهکارها هیچ هزینه‌ای برای دولت ندارند و در مواردی ضوابط و مقرراتی هستند که می‌توان بدون هیچ هزینه‌ای آنها را تغییر داد و از اثر آنها استفاده کرد. وی تاکید می‌کند: در حال حاضر باید فضا برای تجارت کمی آزادتر شود تا صنعت فولاد و تمام شاخه‌های مربوط به آن از این رکود خارج شده و شرایط لازم را برای فعالیت داشته باشند.
افزایش ظرفیت نوردسازی‌ها
عضو انجمن فولاد می‌گوید: در سال‌های گذشته، تاجرانی که در حال فعالیت بودند به این نتیجه رسیدند که به جای خرید میلگرد، بیلت خریده و آن را به میلگرد تبدیل کنند.
رضا شهرستانی، می‌افزاید: اگر شرکتی بخواهد یک میلیون تن فولاد در سال تولید کند، در بخش‌های گوناگون هزینه‌های مختلفی دارد اما احداث و راه‌اندازی نوردسازی از همه بخش‌ها ارزان‌تر است که این هزینه‌ها به ازای هر تن ۸۰ دلار است ولی اگر بخواهد یک‌میلیون تن کارخانه ذوب بزنند هزینه تمام شده آن ۲۵۰ دلار به ازای هر تن می‌شود.
وی عنوان می‌کند: مشکلی که به وجود آمد این بود. با توجه به اینکه میلگرد ارزان‌تر و مصرف آن در کشورزیاد بود مجوزهای بسیاری در این زمینه صادر شد که این مسئله به ضرر این صنعت بود. وی خاطرنشان می‌کند: در فولادسازی نیز برای ظرفیتی بیش از ۱۴۰میلیون تن مجوز ورق صادر شده در حالی که براساس سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ کل برنامه ریزی ایران ۵۵میلیون تن تولید فولاد بوده است.
از این ۱۴۰میلیون تن حدود ۵۰میلیون تن از ظرفیت‌ها نصب شده، و بقیه یا نیمه تمام یا در حد مجوز هستند. از این میزان نیز بین ۱۵ تا ۱۶میلیون تن ظرفیت صادرشده، مربوط به نوردسازی است که با ۳۰درصد ظرفیت فعالیت می‌کنند زیرا نورد در ایران جایگاه مناسبی ندارد. وی با بیان اینکه در سال‌جاری میزان تولید نورد به ۱۲ تا ۱۳هزار تن می‌رسد، تصریح می‌کند: بین صادرات و واردات نورد هم اختلاف وجود دارد به طوری که حدود ۴ تا ۵میلیون تن واردات و حدود ۳میلیون تن صادرات آن است بنابراین در این محصول هنوز واردکننده هستیم و میزان واردات‌مان بیش از صادرات است.
به گفته وی، در واقع هر قدر کشوری صنعتی‌تر باشد مصرف میلگرد آن نسبت به ورق کمتر می‌شود به طوری که در افغانستان یا عراق ۹۰درصد مصرف آنها میلگرد و ۱۰درصد ورق است ولی در اروپا به علت این که صنعتی هستند ۸۰درصد از ورق و ۲۰درصد از میلگرد استفاده می‌کنند زیرا ورق در صنایع خودروسازی، پتروشیمی و ساختمان‌های بزرگ استفاده می‌شود در حالی‌که در کشورهای توسعه نیافته یا کمتر توسعه یافته چنین صنایعی رونق ندارد و به همین دلیل مصرف ورق بیشتر است.
این عضو انجمن فولاد ایران تاکید می‌کند: در ایران هم ۱۰سال قبل ۴۰درصد ورق و ۶۰درصد میلگرد مصرف می‌شد ولی در حال حاضر به علت استفاده در خودروسازی‌ها ۶۰درصد از ورق و ۴۰درصد از میلگرد استفاده می‌شود. شهرستانی تاکید می‌کند: برای اینکه کارخانه‌های نوردسازی توجیه اقتصادی داشته باشند باید با ظرفیت‌های بالا محصول تولید کنند زیرا در ظرفیت‌های پایین نمی‌توانند رقابت کنند.
در کشورهای دیگر کارخانه‌های نورد با ظرفیت‌های ۵میلیون تن و حتی تا ۲۰میلیون تن تولید دارند بنابراین ظرفیت‌های ۱۰۰ تا ۲۰۰هزار دارای توجیه اقتصادی نیست و نمی‌تواند رقابت پذیر باشد به همین دلیل آسیب‌پذیرتر بوده و در شرایط رکود تعطیل می‌شوند.
وی درباره اینکه آیا با از بین رفتن تحریم‌ها امکان بهتر شدن شرایط برای این صنعت وجود دارد، بیان می‌کند: در کل رفع تحریم‌ها نمی‌تواند در وضعیت این صنعت تاثیرگذار باشد زیرا این شرایط جهانی بوده و حتی در چین نیز کارخانه‌های کوچک را با یکدیگر ادغام کرده و ظرفیت آنها را به ۲۰میلیون تن رسانده اند زیرا دیگر کارخانه‌های کوچک جایی برای ادامه فعالیت ندارند و باید ادغام شده و به سمت کارخانه‌های بزرگ بروند چراکه به دلیل رکود رقابت پذیری این کارخانه‌ها کاهش یافته است.
وی تصریح می‌کند: شرکت‌های چینی کشتی‌های غول پیکر۴۰۰هزار تنی برای حمل‌ونقل سنگ‌آهن خریداری کرده‌اند و قیمت حمل‌ونقل را از ۱۸ به ۴ دلار رسانده‌اند بنابراین در شرایط کنونی هزینه ۱۸ دلاری به صرفه نیست زیرا ما کشتی‌های ۴۰۰هزار تنی برای حمل‌ونقل نداریم در نتیجه باید هزینه‌های حمل‌ونقل فراوانی پرداخت می‌کنیم.
شهرستانی می‌گوید: آنچه اهمیت دارد این است که باید شرکت‌های کوچک به سمت و سوی فولادهای آلیاژی و خاص بروند که هزینه آنها کم است و برای کارهای صنعتی مصرف دارند مانند شکل‌های خاصی که در صنایع خودروسازی یا پتروشیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد و براساس آن گزینه‌های خود را انتخاب کنند تا برای آنها توجیه اقتصادی داشته باشد و بتوانند به حیات خود ادامه دهند.
استیل تریدر | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان