کاربردهای فراوانی در دنیا برای سرباره‌های صنایع معدنی وجود دارد
سرباره‌های فولادی، سربار محیط زیست
در تولید بسیاری از مواد معدنی ازجمله آهن و فولاد، علاوه بر محصول اصلی، مواد دیگری نیز تولید می‌شوند که در اصطلاح به آنها ضایعات یا باطله می‌گویند که در مواردی به عنوان مزاحم‌های تولید نیز شناخته می‌شوند. در حالی که این سرباره‌ها در بسیاری از کارخانه‌های دنیا کاربردهای دیگری نیز دارند، در ایران این باطله‌ها تنها در محلی دورتر از کارخانه‌ها انبار می‌شوند در یک مرحله از فرآوری سنگ‌آهن از مواد شیمیایی برای جداسازی فسفر از آهن موجود در سنگ استفاده می‌شود، اما باطله‌ها و سرباره‌های معدنی به حال خود رها شده و مخاطرات زیست‌محیطی ایجاد می‌کنند.
بر اساس گفته کارشناسان برای تولید هر تن فولاد ۱۷درصد سرباره تولیدشده و به محل دپو انتقال می‌یابد. انتظار می‌رود اگر از سرباره‌ها استفاده‌ای برای صنایع دیگر نمی‌شود حداقل دپوی آن به صورتی باشد که مشکلی برای محیط‌زیست ایجاد نشود.
اگرچه تولیدکنندگان معتقدند سرباره‌ها هیچ خطر زیست محیطی ندارند.ساماندهی سرباره به خاطر میزان تولید بسیار بالا در مقایسه با سایر محصولات جانبی، نیاز به توجه بیشتری دارد و تولیدکنندگان باید تا حد امکان بتوانند از کارآیی‌های متفاوت آن اطلاعات کسب کرده و اقدامات لازم را انجام دهند.
سرباره به محیط زیست آسیب نمی‌رساند
حسین عباسی مدیر کارخانه فولاد جنوب می‌گوید: سرباره‌ها به علت اینکه یک کانی معدنی محسوب می‌شوند به محیط‌زیست آسیب نمی‌رسانند اما بهتر است از این مواد به جای اضافه شدن به شکل‌های گوناگون استفاده شود.
وی می‌افزاید: سرباره‌ها دو نوع هستند که هر کدامشان کارآیی‌های گوناگون و شرایط متفاوت دارند؛ سرباره‌هایی که حاصل از ذوب‌شدن آهن اسفنجی هستند و سرباره‌هایی که از ذوب‌شدن آهن ضایعات در کوره‌ها به‌دست می‌آید.
عباسی درباره ویژگی‌های فیزیکی سرباره‌ها تصریح می‌کند: ویژگی‌های فیزیکی هر یک از این دو دسته ثابت نیست و شامل خصوصیاتی مانند وزن، اندازه دانه، ویژگی‌های ساختاری و... هستند که بر حسب نوع فرآیند تولید سرباره‌ها تغییر می‌کنند.
وی اظهار می‌دارد: سرباره‌ها به خودی خود دارای ۲۵درصد آهن هستند ولی تجزیه و استخراج آهن از آنها کار بسیار مشکلی است و تا آنجایی که اطلاع دارم در ایران کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند و حتی در ظرف‌های خاصی جمع‌آوری شده و به محیطی خارج از کارخانه منتقل می‌شوند.مدیر کارخانه فولاد جنوب درباره کاربردهای صنعتی سرباره‌ها بیان می‌کند: از سرباره‌ها می‌توان در زیرسازی ابنیه و بسترسازی جاده‌ها و خشک کردن دریاها، در بتن‌سازی، خاک‌ریزها، ساخت بلوک‌های سبک ساختمانی و مواد اولیه سیمان استفاده کرد. وی خاطرنشان می‌کند: چون این سرباره‌ها جنس سیلیسی دارند برای سایش سنگ‌ها هم مورد استفاده قرار می‌گیرند به همین دلیل است که برای زیرسازی جاده‌ها نیز بسیار مناسب هستند و در بسیاری از کشورها برای خشک کردن دریاها هم از این مواد استفاده می‌کنند چون هم کم‌هزینه و هم به دلیل شرایطی که دارد بسیار مناسب است.
عباسی عنوان می‌کند: البته با توجه به کاربردهای فراوانی که سرباره‌ها دارند متاسفانه در ایران کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و بیشتر کارخانه‌ها آنها را در ظرف‌های مخصوص به بیرون از کارخانه منتقل می‌کنند درحالی که به راحتی می‌توان با استفاده از فناوری‌های ساده از آنها استفاده کرد.
وی تصریح می‌کند: البته برخی از کارخانه‌ها برنامه‌های خاصی برای سرباره‌ها دارند اگر زمین‌هایشان دارای فراز و فرود‌هایی باشد از این مواد برای مسطح و هموار کردن زمین‌ها استفاده می‌کنند یا آنها را در زمین‌های شیب‌دار به کار می‌برند.
مدیر کارخانه فولاد جنوب عنوان می‌کند: متاسفانه گروهی از تولیدکنندگان فولاد به خاطر گران‌بودن هزینه حمل‌ونقل ترجیح می‌دهند به جای استفاده از این مواد و باطله‌ها آنها را دپو کنند که این روش درواقع بدترین راه‌حل است زیرا ممکن است برخی از آنها حتی قواعد صحیح دپو را هم رعایت نکنند و صدماتی به محیط‌زیست وارد آورند.
وی تاکید می‌کند: در حالی که با توجه به ارزش‌هایی که این نوع مواد و این نوع باطله‌ها دارند بهترین گزینه استفاده از آنها و پیدا کردن کاربردهای بهینه از آنهاست چراکه سرباره‌ها دارای ارزش هستند اگرچه نامشان باطله باشد و بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا به‌خوبی از آنها استفاده می‌کنند.
مدیر کارخانه فولاد جنوب عنوان می‌کند: درواقع خود سرباره‌ها با توجه به اینکه یک کانی معدنی محسوب می‌شوند برای محیط‌زیست آسیب نمی‌رسانند اما این در صورتی است که با روش مخصوص به خود نگهداری شوند نه به شیوه‌های اشتباهی که متاسفانه برخی کارخانه‌دار‌ها انجام می‌دهند.
سرباره‌های غیراسیدی بی‌خطرند
محمد علیزاده کارشناس محیط زیست به صمت می‌گوید: سرباره‌های فولادی به علت اینکه حاوی مواد معدنی است ازجمله باطله‌هایی هستند که کمتر به محیط زیست و پیرامون ما آسیب می‌رسانند.
وی می‌افزاید: باطله‌های پتروشیمی، نفت و برخی از حوزه‌های معدنی متاسفانه آسیب‌های جدی فراوانی به محیط زیست وارد می‌کنند اما سرباره‌های فولاد تقریبا به نسبت آنها آسیب کمتری به محیط‌زیست می‌زنند.
وی خاطرنشان می‌کند: این سرباره‌ها بیشتر به صورت جامد نگهداری می‌شوند و اگر در محیط مناسبی نگهداری شوند و اسیدی نشوند آسیبی برای محیط زیست نخواهند داشت بنابراین نحوه قرارگیری آنها در محل‌های نگهداری هم از اهمیت زیادی برخوردار است.وی تصریح می‌کند: آلودگی به فلزات سنگین در منابع آب زیرزمینی در حد کمتر از آستانه خطر قرار دارد، ولی در صورتی که راهکار مناسبی برای بازیابی مجدد سرباره‌های انبارشده اتخاذ نشود، به مرور زمان و با افزایش غلظت این عناصر در منابع آب زیرزمینی، این امکان وجود دارد که شاهد بحران زیست‌محیطی در این محدوده باشیم.
محمد علیزاده تاکید می‌کند: بنابراین یکی از بهترین راهکارهایی که در این حوزه می‌توان به آن متکی شد و تاثیرات منفی آن‌را کاهش داد استفاده از این سرباره‌ها در بخش‌های مختلف است که این موضوع هم به محیط زیست کمک می‌کند و هم برای خود کارخانه‌ها شرایط اقتصادی مناسب‌تری ایجاد می‌کند.وی اظهار می‌دارد: بکارگیری دانش و فناوری روز زیست محیطی برای کاهش
آسیب‌های زیست محیطی بسیار مهم و حیاتی است و توسعه پایدار هر صنعتی، منوط به استفاده از فناوری‌های جدید سازگار با محیط زیست است که تمامی شرکت‌ها باید خود را به رعایت آن ملزم کنند.
استیل تریدر خبر فولاد فوق را از روزنامه گسترش صمت بازتاب نموده است.