چهارشنبه گذشته، تهران میزبان لوران فابیوس،‌ وزیر امور خارجه فرانسه بود. او در این سفر یک روزه،‌ دیداری هم با محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت،‌ معدن و تجارت داشت.

هر چند فرانسه و ایران در چند سال اخیر،‌ اختلاف‌هایی داشته‌اند و حتی فرانسه در جریان مذاکرات هسته‌ای سختگیری های بسیار کرد،اما حالا به نظر می‌رسد که می‌توان انتظار همکاری‌های دوباره را داشت. اما سهم بخش معدن از این همکاری‌ها چه خواهد بود؟ آیا فرانسه می‌تواند در توسعه این بخش اقتصادی،‌ ایران را یاری کند؟ آیا می‌توان باز هم به آنها اعتماد کرد؟

 
با نگاهی به وضعیت معادن این کشور می‌توان گفت تولیدات معدنی فرانسه در حال تحول و کاهش در برخی تولیدات است. با این حال هنوز هم یکی از مهم‌ ترین کشورهای معدنی قاره سبز است. پیش از سال ۲۰۰۰م،‌ بخش معدن یکی از مهم‌ ترین ستون‌های اقتصاد این کشور بود. با این حال،‌ در پی کاهش یارانه‌های دولت،‌ میزان اکتشاف‌های معدنی و فعالیت معدنکاران روند نزولی یافته است. دولت این کشور همچنین در حال انتقال معادن و صنایع معدنی خود به بخش خصوصی است. خصوصی‌سازی به‌ طور جدی پیگیری می‌شود تا یارانه‌های پرداختی دولت به بخش معدن کاسته شود.

 
به گزارش مرکز زمین‌ شناسی امریکا، صنایع معدنی و فلزی فرانسه به‌ طور تقریبی تولید خود را از سال ۱۹۹۹م تاکنون حفظ کرده‌اند ولی در تولید بسیاری از مواد معدنی می‌توان افت تولید را مشاهده کرد. محصولات معدنی مختلفی مانند بوکسیت،‌ زغال‌ سنگ،‌ سنگ‌ آهن و اورانیوم در سال‌های اخیر با کاهش تولید مواجه شده‌اند. به همین دلیل،‌ فرانسه مجبور به همکاری با کشورها دیگر برای تامین مواد اولیه مورد نیاز خود است. این موضوع به‌ ویژه درباره بوکسیت مصداق دارد که دیگر در فرانسه تولید نمی‌شود. برای جبران بخشی از این کمبودها،‌ فرانسه اقدام به فرآوری دوباره باطله‌های معدنی انبار شده کرده است و محصولات آن علاوه بر تولید آلومینا بخشی از مواد اولیه کارخانه‌های سیمان را هم تامین می‌کند.

 
صنایع تولید زغال‌ سنگ، سنگ‌ آهن و سایر محصولات معدنی هم به‌دلیل قیمت پایین‌تر محصولات مشابه خارجی،‌ هزینه‌های بالاتر عملیاتی و کاهش منابع داخلی با مشکل مواجه شده‌اند. به این دلایل،‌ فرانسه بخش بیشتری از نیاز خود را از واردات تامین می‌کند. صنعت تولید اورانیوم این کشور هم با بسته شدن تعدادی از معادن و کارخانه‌های فرآوری با رکود مواجه شده و دلیل این موضوع،‌ پایین آمدن قیمت‌های بازار و ذخایر کشور بوده است. از طرفی بخشی از مصرف داخلی آن با نفت و گاز طبیعی جایگزین شده که به‌ دلیل کاهش قیمت نفت و گاز طبیعی در دریای شمال و افزایش دسترسی به آن بوده است.

 
از نظر تجارت نیز،‌ بیشترین مبادلات فرانسه با کشورهای اروپایی و «بازار آزاد» بوده است. با این حال،‌ در اهداف دولت این کشور می‌توان تلاش برای ارتباط با بازارهای جدید به‌ ویژه در آسیا و امریکای لاتین را مشاهده کرد. فرانسه با آنکه با شروع بحران مالی جهان در سال ۲۰۰۸م با کاهش تولید ناخالص ملی مواجه بوده،‌ هنوز هم پنجمین اقتصاد بزرگ جهان است. با این حال،‌ روند احیای اقتصادی این کشور به‌طور تقریبی از ۲ سال پیش آغاز شده است و می‌توان انتظار داشت که در آینده تقاضای بالاتری برای محصولات معدنی داشته باشد.

 
آیا می‌توان با فرانسه همکاری کرد؟

 
همکاری ایران و فرانسه با تردیدهای مختلفی روبه‌رو است. همانطور که پیش از این هم عنوان شد،‌ رفتار این کشور در سال‌های گذشته منجر به اختلاف‌های سیاسی بسیاری با ایران شده است. درحال حاضر هم با کاهش ذخایر معدنی و کمبود مواد اولیه،‌ به نظر می‌رسد که فرانسه علاقه‌ مند به خرید مواد اولیه خام از کشورهای دیگر است. این شرایط برخلاف خواسته‌های ایران است و باید در صورت علاقه ۲ کشور به همکاری‌های معدنی،‌ ضوابط و شرایط زیادی برای آن وضع کرد.

یک بازار خوب

 
عضو هیات رییسه اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران گفت: ایران هم‌ اکنون یک کشور معدنی است و نیازی به فروش مواد اولیه خام به کشورهای دیگر ندارد. در صورتی که فرانسه فقط به صادرات تجهیزات و ماشین‌های معدنی و خرید محصولات معدنی خام کشور اقدام کند، شرایطش برای کشور قابل قبول نخواهد بود. در این صورت،‌ نه شاهد اشتغالزایی خواهیم بود و نه درآمدهای قابل توجهی به دست می‌آوریم. رشد و توسعه اقتصاد هم با مانع روبه‌رو می‌شود.

مسعود دانشمند ادامه داد: تنها راهی که می‌تواند مفید باشد،‌ سرمایه‌ گذاری فرانسوی‌ها در کشور است. اگر بتوان سرمایه‌های آنها را جذب کرده و در کشور به همکاری‌های مشترک اقدام کرد،‌ می‌توان ارزش‌افزوده ایجاد کرده و منافع اقتصادی مختلفی به دست آورد. وی که خام‌فروشی را مغایر اصول اقتصاد مقاومتی می‌داند،‌ عنوان کرد: زمانی که کشور از فناوری و انرژی مورد نیاز برای تولید محصولات معدنی برخوردار است،‌ چرا نباید فولاد صادر کرد؟ حتی شاید بتوان سنگ‌ آهن را هم وارد کرد و با فرآوری آن،‌ محصول نهایی (فولاد) فروخت. در این صورت ارزش‌افزوده بسیار بالاتری برای کشور به دست می‌آید و می‌توان راه را برای توسعه بیشتر هموار کرد.

البته فرانسه هم همیشه به خرید یا به دست آوردن رایگان منابع خام علاقه داشته است. اما باید منافع ملی را شرط نخست همکاری‌های معدنی با آنها قرار داد. این کشور نمی‌تواند منابع معدنی کشورها را به رایگان تصاحب کند. دانشمند در پایان،‌ راهکار همکاری با فرانسه را در جذب سرمایه آنها می‌داند.

 
به گفته وی،‌ ایران کشوری معدنی است و ذخایر زیرزمینی زیادی دارد. از طرفی به انرژی مورد نیاز در آنها،‌ نیروی انسانی متخصص و بندر هم دسترسی دارد. تمام این شرایط راه را برای توسعه معدنی و اقتصادی کشور فراهم می‌کنند و تنها کمبود را می‌توان در سرمایه مشاهده کرد. ایران سرمایه و تسهیلات مالی مورد نیاز برای توسعه معادن و صنایع معدنی خود و همچنین خرید تجهیزات و ماشین‌ها را ندارد.

در صورتی که فرانسه آماده سرمایه‌ گذاری مشترک در کشور باشد،‌ شرایط همکاری بین ۲ کشور وجود دارد. از این طریق می‌توان گذشته این کشور را فراموش کرد و به همکاری‌های آتی اندیشید. البته قبل از هر چیز باید حفظ منابع ملی تضمین شوند. همکاری‌های اقتصادی باید براساس رابطه برد-برد،‌ منطقی و انسانی باشند. در این صورت،‌ هر دو طرف همکاری به خواسته‌های خود می‌رسند.

استیل تریدر | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان