بخش معدن کشور مدت‌ها است که از کمبود سرمایه‌گذاری رنج می‌برد. این وضعیت با تحریم ایران در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱م وخیم‌تر شد. اما اکنون شاید بتوان اندکی نسبت به آینده امیدوارتر بود. با توافق ایران و ۶ کشور صنعتی جهان بر سر مسئله هسته‌ای و رفع تحریم‌ها، انتظار می‌رفت که مسیر ورود سرمایه‌گذاران خارجی به کشور هموار شود. این انتظار چندان دور از واقعیت نبود و اکنون کشورهای بسیاری هستند که نمی‌توانند اشتیاق خود را برای سرمایه‌گذاری و حضور در ایران مخفی کنند؛ ترکیه یکی از این کشورها است.

به تازگی سرمایه‌گذاران مختلف ترکیه خبر از علاقه خود برای سرمایه‌گذاری در ایران داده‌اند و نخستین گزینه آنها، معادن کشور است.

آنها در ماه‌های اخیر هم با افزایش احتمال دستیابی به توافق هسته‌ای، برای سرمایه‌گذاری در معادن مختلف کشور اعلام آمادگی کرده بودند. معادن زغال‌سنگ، فروکروم و طلا نظر این سرمایه‌گذاران را جلب کرده بود و انتظار می‌رود که راه ورود آنها را به معادن و صنایع معدنی دیگر هم باز کند. مهم‌ترین شرکتی که تاکنون برای سرمایه‌گذاری در بخش معدن، داوطلب شده بود، هلدینگ «یوکسل یولدیریم» است که با چراغ سبز مسئولان معدنی کشور هم مواجه شد. مهدی کرباسیان، مدیرعامل ایمیدرو اعلام کرده که آماده مذاکره برای همکاری در بخش معدن هستیم. پیش از این، کرباسیان معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رییس هیات عامل ایمیدرو از اعلام آمادگی شفاهی یک شرکت ترکیه‌ای برای سرمایه‌گذاری در معادن ایران خبر داده بود.

 
به علاوه خبرگزاری «ترند» جمهوری آذربایجان به بررسی سابقه همکاری‌های تجاری ایران و ترکیه پرداخت و عنوان کرد: نمی‌توان ادعا کرد که رفع تحریم‌ها باعث اقبال سرمایه‌گذاران ترکیه به بازار ایران شده است. این وضعیت، در سال‌های گذشته (و با وجود تحریم‌ها) هم مشاهده می‌شد. در حقیقت تحریم‌ها نتوانسته بودند مانعی جدی برای همکاری‌های تهران و آنکارا شوند. وزارت اقتصاد ترکیه هم اعلام کرده بود که در زمان تحریم‌ها بیش از ۱۰۰ شرکت ترک در ایران فعالیت می‌کردند. علاوه بر آن، ۳۸ شرکت ترک هم در منطقه آزاد ارس در حال فعالیت هستند.

 
با این همه بدون شک رفع تحریم‌ها می‌تواند باعث گشوده شدن راهی برای بسیاری از شرکت‌های ترک به کشور شود. علاوه بر آن، مشوق‌های مالیاتی مختلفی برای سرمایه‌گذاران ترکیه در نظر گرفته شده تا آنها را برای ورود به کشور ترغیب کند. به گفته این خبرگزاری، تحریم‌هایی وضع شده، نتوانستند مانع رکود فعالیت‌های اقتصادی در کشور شوند. در عوض، این شرایط باعث شد که انگیزه برای رونق برخی از بخش‌های اقتصادی (مانند معدن) ایجاد شود؛ انگیزه‌ای که جذب سرمایه‌گذاران ترکیه را سبب شد.شرکت‌های ترکیه اعلام کرده‌اند که بیش از هر بخش دیگری به بخش معدن ایران علاقه‌مند هستند. آنها برای توجه به معادن ایران ۲ دلیل دارند: نخست آنکه ترکیه در زمینه فعالیت‌های معدنی تجربیات زیادی اندوخته است و دوم آنکه ایران از نظر ذخایر معدنی وضعیت بسیار خوبی دارد.

 
سابقه همکاری معدنی ایران و ترکیه

 
همانطور که فعالان معدنی ترکیه اعلام کرده‌اند، حضور آنها در ایران بسیار گسترده و ریشه‌دار است. آنها حتی در زمان تحریم‌ها هم علاوه بر فعالیت در بخش معدنی کشور، بسیاری از محصولات معدنی مورد نیاز خود را از ایران تامین می‌کردند. یکی از کارشناسان و فعالان معدنی کشور عنوان کرد که فعالیت شرکت‌های ترکیه‌ای در معادن سرب و روی کشور بسیار موفقیت‌آمیز بوده است. از طرفی آنها خریدار خوبی برای «گیلسونایت» (قیر طبیعی) بوده‌اند و می‌توان دامنه این همکاری‌ها را افزایش داد.

سید احمد مشکانی افزود: از نتایج درخشان حضور شرکت‌های معدنی ترکیه در ایران به می‌توان به همکاری با شرکت «شاهین لکان» قزوین اشاره کرد. این فعالان معدنی ترک توانستند فناوری‌های بهره‌برداری زیرزمینی سرب‌وروی را در معادن «هفت عمارت» قزوین با فناوری‌های نوین جایگزین کنند. با تغییر شیوه بهره‌برداری، میزان باطله‌برداری این معدن بسیارکم شد و از نسبت یک‌پانزدهم به یک‌سوم رسید. این تغییر در نتایج باعث کاهش قابل‌توجه هزینه استخراج شد.

 
وی در ادامه گفت: این موفقیت را می‌توان در حوزه‌های معدنی دیگر هم تکرار کرد. ترکیه علاوه بر تولید سرب و روی در تولید طلا، مس و بور هم دانش و تجربه خوبی دارند که همین امر می‌تواند به کمک کشور بیاید. به‌ویژه برای استخراج و بهره‌برداری از ذخایر بور کشور، نیاز به دانش و تجربه ترکیه وجود دارد. علاوه بر این حوزه‌ها، فعالان ترک می‌توانند در تولید کرومیت، سنگ آهن، کنسانتره سرب و روی، گیلسونایت و فرآوری قراضه آهن هم مفید واقع شوند.

 
مشکانی می افزاید: در هر صورت حضور آنها، تنها در بخش تولید مواد خام معدنی مفید نخواهد بود بلکه در فرآوری محصولات معدنی هم می‌توانند موثر واقع شوند. به‌ویژه آنکه ترکیه تجهیزات و ماشین‌های معدنی خود را با واردات تامین می‌کند و در تولید و مونتاژ تجهیزات فرآوری وضعیت مساعدی دارد. با توجه به آنکه کیفیت این تجهیزات هم در سطح قابل قبولی است، امکان همکاری در زمینه تامین تجهیزات فرآوری هم وجود دارد.

 
ترکیه بهترین گزینه است

 
به گفته این کارشناس معدنی، ترکیه یکی از بهترین گزینه‌ها برای فعالیت در بخش معدن کشور است. علاوه بر دانش و تجربه این کشور در حوزه معدن، تشابه برخی از ساختارهای زمین‌شناسی ترکیه با کشورمان، یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود. این موضوع سبب می‌شود که فعالان معدنی این کشور با بسیاری از مشکلات و مسائلی آشنا باشند که در بهره‌برداری از معادن ایران با آنها مواجه هستیم. از طرفی شهروندان ترکیه شباهت‌ها و اشتراک‌های فرهنگی بسیاری با ایرانیان دارند و این موضوع راه را برای همکاری و درک متقابل هموار می‌کند.با این حال، دولت باید راه ورود آنها را هموار کند.

علاوه بر کاهش روندهای اداری و تسهیل دریافت مجوز فعالیت در کشور باید به مشوق‌ها هم توجه کرد. در حال حاضر از معدنکاران کشور، مالیات و عوارض مختلفی دریافت می‌شود که امکان فعالیت آنها را محدود می‌کند. از طرفی حمایت‌های کافی در زمان بروز بحران در بازار محصولات معدنی (مانند کاهش قیمت‌های جهانی) وجود ندارد که بقای آنها را با خطر مواجه می‌کند. در کنار این مشکلات، تورم هم وجود دارد که هزینه‌های تولید معدنکاران را به طور مستمر افزایش می‌دهد.

به گفته مشکانی برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی (از جمله شرکت‌های ترکیه‌ای) نیاز است که هزینه‌های تولید محصولات معدنی در کشور کاهش یابد. هر چند برداشته شدن تحریم‌ها و بهبود فناوری‌ها، تجهیزات و ماشین‌های معدنی ناشی از ورود فعالان معدنی ترکیه، هزینه‌ها را کاهش می‌دهد،‌ نیاز به حمایت‌های بیشتر هم وجود دارد. به گفته این کارشناس معدنی ؛در این زمینه، دولت باید برای آنکه فرصت ورود سرمایه گذاران ترک را از دست ندهد، از مشوق‌های مالیاتی و حمایت‌های دیگر استفاده کند. علاوه بر آن، تمهیدات مالیاتی می‌تواند به دولت در جهت هدایت جریان سرمایه‌گذاری‌ها به سمت صنایع و معادن اولویت‌دار کمک کند.

استیل تریدر | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان