اولین تصویر از بازار سنگ‌آهن در پساتحریم
در حالی کاهش قیمت سنگ‌آهن و افت صادرات آن در ایران شدت گرفته، با توجه به عوامل تعیین کننده عرضه و تقاضای این مواد معدنی در بازار، پیشبینیها بر این است نمی‌توان چشم‌انداز چندان مثبتی برای آن پس از توافق هسته‌ای متصور بود.
سیر نزولی تولید و فروش سنگ‌آهن که ناشی از کاهش قیمت این ماده معدنی در بازار جهانی بود، بسیاری از واحدهای معدنی را در مقطع فعلی روبه تعطیلی قرار داده به طوری که تحلیلگران این حوزه به این باور رسیدند تا زمانی که اغلب تولید معادن خصوصی در هر تن سنگ‌آهن با قیمت زیر 45 یا 50 دلار معامله شود، تعطیلی واحدهای تولیدی جریان دارد.
این در حالی است که حتی یکی از گزارش‌های جدید رویترز هم توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌ها را در بازار سنگ‌آهن بی‌تاثیر می‌داند. در صورتی که هم‌اکنون فعالان معدنی و صاحب‌نظران داخلی عرصه سنگ‌آهن افت قیمت این مواد معدنی و وضعیت بحرانی معادن آن را مقطعی می‌دانند و معتقدند این وضعیت تا سال 2017 ادامه دارد. در حالی که بررسی‌ها نشان می‌دهد توافق هسته‌ای، تنها به افزایش فروش نفت خام ایران کمک می‌کند و برای سنگ‌آهن که دومین صادرات بزرگ ایران است، به دلیل قیمت‌های پایین جهانی بی تاثیر است.
از نگاه مدیران عرصه صنعت سنگ‌آهن، این روزها بحرانی شدن وضعیت معادن سنگ‌آهن بخش خصوصی ایران و پایین ماندن قیمت‌ها سبب شده معادن بیشتری در معرض تعطیلی قرار بگیرند و روز به روز سهم بیشتری از بازار صادراتی واحدهای معدنی کشور به غول‌های معدنی جهان واگذار شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد معادن کوچک سنگ‌آهن در کنار متحمل شدن هزینه‌های کلان خود برای تولید، از ریزش قیمت این ماده اولیه فولادسازی بسیار تحت فشار قرار می‌گیرند.
با این حال، اگرچه مذاکران ایران و 1+5 به توافق هسته‌ای ختم شد و پیرو آن لغو تحریم‌ها جدیت یافته اما بنا بر گفته کارشناسان این توافق رونق اقتصادی برای ایران به همراه دارد، اما در کوتاه‌مدت می‌توان متوجه شد معدنکاران خصوصی سنگ‌آهن چندان از این موضوع منتفع نشده‌اند چرا که تقویت ارزش ریال به صادرات رقابتی این واحدهای معدنی لطمه وارد خواهد کرد. به علاوه اینکه از آنجایی که بیشتر خوراک تولید فولادسازی چین از معادن استرالیا تغذیه می‌شود، سنگ‌آهن ایرانی عیار پایین‌تری نسبت به محصول استرالیا و برزیل دارد که در این صورت ایران باید برای بقا خود در بازار صادراتی تخفیف‌های بسیاری را متقبل شود تا بتواند تولیدات و مازاد خود را عرضه کند.
تا کنون گزارش‌ها حاکی از آن است که نزدیک به شش میلیون تن از تولید سنگ‌آهن بخش خصوصی ایران در اواخر سال گذشته تعطیل شده و پیشبینیها براین است که سال جاری این رقم به چهار میلیون تن می‌رسد. رکود و تعطیلی معادن خصوصی سبب شده صادرات این مواد معدنی آسیب ببیند به طوری که بررسی‌ها حاکی از آن است که واحدهای تولیدی خصوصی سنگ‌آهن با وجود اینکه از مجموع 45 میلیون تن تولید ایران، حدود یک پنجم سهم داشته‌اند اما نیمی از صادرات سنگ‌آهن کشور در سال 93 از آن خود کرده‌اند.
در همین راستا کاهش حقوق دولتی در راس برنامه‌های وزارت صنعت قرار گرفته و انتظارات بر این است که وزیر صنعت، معدن و تجارت به زودی حکم آخر را برای این تخفیف مالیاتی ابلاغ کند. بسیاری از فعالان معدنی معتقدند تاکنون در ابلاغ این کاهش تاخیر بسیاری شده و همین موضوع سبب تعطیلی بسیاری از واحدهای معدنی شده است. یکی از چالش برانگیزترین موضوعات مطرح شده در بخش معدن سال گذشته موضوع اخذ بهره مالکانه و تعیین حقوق دولتی منطقی برای معادن بود که ابتدا در خصوص معادن دولتی مطرح شد و پس از آن به تمامی معادن تعمیم داده شد.