بر اساس اعلام وزارت تجارت امریکا، تولیدکنندگان چین و ۶ کشور دیگر که فولاد را با قیمت ناعادلانه‌ای به امریکا می‌فروشند، با مالیاتی ۲۶۶ درصدی مواجه خواهند شد.

به گزارش استیل تریدر، از ماه دسامبر تاکنون این دومین باری است که دولت امریکا تولید کنندگان فولاد خارجی (شامل کارخانه‌های فولاد چین) را جریمه می‌کند. این موضوع به شرکت‌های فولاد داخلی برای تولید رقابتی کمک خواهد کرد. تولید کنندگان امریکایی، فولادسازان خارجی را به دلیل دامپینگ و یارانه‌ای ارائه کردن چهارگونه از محصولات فولادی مورد اتهام قرار داده‌اند. افزایش دوباره تعرفه به معنای آن است که چین دست از دامپینگ برنداشته و امریکا هم نتوانسته به اندازه کافی از صنعت فولاد خود حمایت کند.

 
دولت امریکا روی واردات از چین تعرفه ۲۶۶ درصدی اعمال می‌کند و این در حالی است که اجناس وارداتی از برزیل، هند، کره‌جنوبی، روسیه، ژاپن و بریتانیا نیز دچار عوارض خواهند شد. محموله‌های دریایی از برزیل با جریمه ۳۹ درصدی و تولید کنندگان کره‌جنوبی نیز با مالیات 6.9 درصدی مواجه خواهند شد.

 
شروع داستان تعرفه‌های سنگین فولادی امریکا به چند ماه پیش و اواخر سال گذشته میلادی بازمی‌گردد؛ زمانی که دولت اوباما دریافت چین، هند، ایتالیا و کره‌جنوبی فولاد ضد زنگ را در امریکا انبار می‌کنند و برای مقابله با آن مالیات ۲۵۶ درصدی روی واردات چینی وضع کرد. عوارض دیگر نیز در محدود ۳ تا ۹ درصدی بوده است.

 
کایتلین وبر، تحلیلگر سرویس خبری بلومبرگ در این‌باره اعلام کرد: این عوارض هنوز تولیدکنندگان داخلی را راضی نکرده است. نرخ دامپینگ برای کره‌جنوبی (دومین منبع بزرگ چنین محصولاتی)‌ بسیار پایین‌تر از اتهام صنعت امریکا بوده است. جدا از نرخ‌ها بازدارنده اعمال شده برای چین، بقیه نرخ‌های دامپینگ اعمال شده، مناسب نبوده است.

 
قانون‌ گذاران پیش از این دریافته بودند که فولاد ضدزنگ، نورد سرد و گرم وارداتی از سوی چین و دیگر شرکای تجاری این کشور به صورت غیرقانونی شامل یارانه شده‌اند. بر اساس اطلاعات دفتر آمار امریکا، واردات نورد سرد در سال ۲۰۱۵م، با افتی 9.4 درصدی به 2.43 میلیون تن رسیده است.

زیر پا گذاشتن اصول تجارت آزاد

 
برای نخستین بار در ۳ نوامبر سال جاری میلادی (۱۲آبان) دولت اوباما اعلام کرد که واردات فولاد چین (از جمله فولاد شرکت‌های آهن و فولاد بائوشان و گروه آهن و فولاد هَندان) از این به بعد، با اعمال تعرفه‌های بسیار سنگین انجام خواهد شد؛ تعرفه‌هایی که در تاریخ اقتصاد امریکا بی‌سابقه است. این اتفاق به این دلیل رخ داد که بسیاری از شرکت‌های فولادی امریکا اقدام به شکایت از سیاست‌های غیرمنصفانه و دامپینگ چین کردند که در حال خارج کردن سایر رقبا از بازار جهانی بود.

 
در هر صورت، تعیین تعرفه وزارت بازرگانی امریکا، تنها محدود به شرکت‌های فولادسازی چین نمی‌شود و این موضوع دامن کشورهای هند، ایتالیا و کره‌جنوبی را هم گرفت. فولاد وارداتی به امریکا از شرکت‌های «جی‌اس‌دبلیو استیل» و «گالوا استیلز» هندوستان با تعرفه 7.71 درصدی مواجه خواهد شد. تعرفه واردات برای فولاد بیشتر شرکت‌های ایتالیایی در سطح 13.6 درصد تعیین شد و بیشتر شرکت‌های فولادی کره‌جنوبی نمی‌توانند فولاد خود را بدون تعرفه کمتر از 1.37درصدی به ایالات‌متحده صادر کنند.

این وضعیت در حالی است که با وجود آنکه قرار بود برای فولاد وارداتی تایوان هم تعرفه تعیین شود، ایالات‌متحده درحال حاضر دست نگه داشته و تصمیم نهایی خود را درباره فولاد وارداتی تایوان تا چند ماه آینده اعلام خواهد کرد. این تصمیمات باعث کاهش ارزش شرکت‌های فولادی کشورهای چین، هند، کره‌جنوبی و ایتالیا شد و ارزش شرکت‌های فولادی امریکا را افزایش داد. ارزش فولاد وارداتی امریکا در سال ۲۰۱۴م به 1.5 میلیارد دلار رسیده بود. در کنار این محصول باید به فلزاتی مانند روی و آلومینیوم هم اشاره کرد. با این وضعیت شاید بتوان انتظار تعیین تعرفه وارداتی برای روی و آلومینیوم را هم در امریکا داشت.

تحول تاریخ تجارت آزاد

 
«تجارت آزاد» مدل تجاری است که در آن کالاها و خدمات بدون محدودیت‌های دولتی بین یا درون کشورها انتقال می‌یابد. این محدودیت‌ها شامل مالیات و تعرفه است. به این صورت، کشورهای مختلف در محیط جهانی، بدون هیچ اجباری و تنها براساس مکانیزم‌های بازار اقدام به تجارت محصولات خود می‌کنند؛ در حالی که کشورهای مقابل آنها هم اقدام به ایجاد مانع در این مسیر نمی‌کنند و تجارت بین آنها به صورت آزادانه جریان دارد. برخی از کارشناسان، قواعد تجارت آزاد را بازگشت به دوران عادلانه اقتصاد و مبادلات بازرگانی بین کشورها می‌دانند.

 
در گذشته، بازرگانی میان ملل مختلف براساس سیاست موازنه اقتصادی انجام می‌شده است. دیوید ریکاردو و آدام اسمیت ازجمله نخستین اقتصاددانان مخالف سیاست موازنه بازرگانی بودند. به عنوان مثال آدام‌اسمیت بر این اعتقاد بود که تجارت آزاد دلیل شکوفایی تمدن‌هایی مانند مصر باستان بوده است. بسیاری از لیبرال‌ها در بریتانیا، به‌ویژه در سده ۱۹ و اوایل سده ۲۰میلادی (به عنوان مثال، جان استوارت میل) و همچنین در قرن ۲۰ میلادی در ایالات‌متحده (به عنوان مثال کوردل هال)، بر این باور بودند که تجارت آزاد مروج صلح است. رفته‌رفته و با توجه به این اعتقادات، کشورها به سوی الگوی تجارت آزاد حرکت کردند.

 
به نظر می‌رسد تصمیم ایالات متحده برای تعیین تعرفه وارداتی در مقابل فولاد کشورهای دیگر (به ویژه چین) نقض اصول اقتصاد و تجارت آزاد باشد؛ اصولی که امریکا یکی از مهم‌ترین پیشگامان و طرفداران آن است ولی اکنون به این نکته پی برده که همواره نمی‌تواند صنایع و واحدهای اقتصادی را به حال خود رها کند. آنها نیاز به حمایت دولت دارند. این موضوع را وزارت بازرگانی ایالات متحده در اعلامیه خود تایید کرده و دلیل سیاست‌های تعرفه‌ای جدید خود را، «حمایت‌های غیرمنصفانه» کشورهای دیگر (به ویژه چین) از صنعت فولاد خود دانسته است.

یکی از ساده‌ترین اقداماتی که چین در سال گذشته میلادی آن را انجام داده، کاهش عمدی نرخ یوان در ۶مرحله بوده است؛ سیاستی که در این دوران سخت اقتصادی موجب بهبود وضعیت صادرات چین و ضربه‌زدن به بسیاری از بازارهای فولادی و دیگر بازارهای معدنی جهان شده است. این نوع سیاست‌های چین، همچنان ادامه دارد و کشورهای مختلف جهان ازجمله اندونزی، ترکیه، هند، اتحادیه اروپا و مکزیک را هم مجبور کرده بر فولاد چینی، تعرفه تعیین کنند.

به گفته امیر صباغ، مدیر برنامه‌ریزی و استراتژیک سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، از آذر سال گذشته، ترکیه برای واردات فولاد تعرفه ۳۰درصدی، مصر 3.7 درصدی و ویتنام ۳۷درصدی وضع کرده و همزمان شرکت‌های حاشیه خلیج‌فارس نیز اعلام کرده‌اند که قصد افزایش ۳۰ درصد تعرفه واردات فولاد خود را دارند.

 
اتحادیه اروپا به تازگی خبر داده که روی فولادهای الکتریکی، تعرفه گمرکی وضع کرده است. میزان تعرفه اروپا بسته به کشور و محصول بین ۲۱ تا 9.35 درصد است. هر چند میزان تعرفه تعیین شده هیچ‌کدام از این کشورها به میزان تعرفه امریکا نمی‌رسد (۲۳۶ درصد)، شرایط حاکی از تکاپوی جهان برای حفظ صنایع فولاد خود است؛ آن هم در حالی که تمام این کشورها عضو سازمان تجارت جهانی (WTO) بوده و براساس قوانین حق تعیین تعرفه برای محصولات وارداتی کشورهای دیگر را ندارند.

 
از ایران چه خبر؟

 
مشکل کنونی بازار فولاد امریکا را می‌توان در کشورهای دیگر، از جمله ایران هم مشاهده کرد؛ مشکلی که آنقدر بزرگ بوده که امریکا را مجبور به زیر پا گذاشتن اعتقادات و اصول خود در بازار تجارت کرده است. ایران اکنون با مشکل واردات بی‌رویه فولاد (و دیگر محصولات معدنی) مواجه است و می‌توان انتظار داشت که دولت اقدام به افزایش تعرفه واردات محصولات معدنی از کشورهای دیگر کند؛ چرا که توان رقابت حال حاضر این محصولات با محصولات ایرانی در بسیاری از مواقع ناشی از کیفیت یا قیمت آنها نیست و به دلیل سیاست‌های حمایتی غیرعادلانه کشورهای نامبرده است. در صورتی که سیاست‌های دولتی ایران مانع از این اجحاف شود، می‌توان ادعا کرد که بازار جهانی به سمت عدالت حرکت کرده است.

 
به همین دلیل است که دولت ایران تعرفه واردات فولاد را تا ۲۰ درصد افزایش داده اما تولیدکنندگان برای حفظ صنعت فولاد به دنبال افزایش تعرفه ۴۰ درصدی واردات هستند. در این شرایط، احتمال افزایش دوباره تعرفه واردات فولاد به ایران هنوز هم وجود دارد.

- مهدی نیکوئی-

استیل تریدر | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان