امروزه کشورهای پیش‌رو در عرصه معدن برای برداشت اطلاعات و دستیابی به ذخایر معدنی چه در سطح زمین و چه آن دسته از ذخایر معدنی بدون رخنمون، از روش ژئوفیزیک هوایی استفاده می‌کنند.

به گزارش استیل تریدر، این درحالی است که ایران در سال‌های اخیر به دلیل تحریم‌های بین‌المللی امکان تهیه تجهیزات و فناوری‌های مورد نیاز برای اجرای عملیات ژئوفیزیک هوایی را نداشته اما با تکیه بر دانش متخصصان و دانشمندان خود توانسته بخش عمده‌ای از این دانش را بومی‌سازی کند. حال با برداشته شدن تحریم‌ها و ایجاد ارتباط با کشورهای معدنی جهان همچون فرانسه می‌توان به ارتقای سطح دانش و همچنین فناوری‌های این حوزه امیدوار شد. به گفته کارشناسان و مسئولان این بخش، ایران توان اجرای پروژه‌های مشترک ژئوفیزیک با فرانسه را در دیگر کشورهای معدنی دارد و این مهم، نشان از سطح بالای دانش فنی ایران در حوزه ژئوفیزیک هوایی دارد.

ژئوفیزیک هوایی در تمام کشور

 
در سال جاری عملیات اکتشافی با استفاده از روش ژئوفیزیک هوایی در مقیاس بالاتری نسبت به سال گذشته انجام شد. اجرای طرح ژئوفیزیک هوایی در ۴۰ هزار کیلومترخطی خراسان جنوبی که به تازگی آغاز شده را می‌توان از نمونه‌های بارز این طرح دانست.

 
معاون اکتشافات سازمان زمین‌شناسی درباره برجام و آثار آن بر عملیات ژئوفیزیک هوایی معادن ایران گفت: اگر بخواهیم بحث ژئوفیزیک هوایی و میزان پیشرفت در این حوزه را در شرایط پساتحریم مورد بررسی قرار دهیم، می‌بینیم کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته در حوزه اکتشافات به ویژه ژئوفیزیک هوایی پیشرو هستند. در سفر اخیر رییس‌ جمهوری و تعدادی از وزیران کابینه به فرانسه، تفاهمنامه همکاری بین سازمان زمین‌ شناسی و اکتشافات معدنی ایران و این کشور بسته شد و امیدواریم در این حوزه پیشرفت داشته و میزان برداشت‌ها از طریق ژئوفیزیک هوایی افزایش یابد.

 
به گفته بهروز برنا، ژئوفیزیک هوایی همواره راهگشای کشف و شناسایی ذخایر پنهان معدنی است و در جهان نیز برای اکتشافات ناحیه‌ای و شناسایی همواره از آن استفاده می‌کنند.

 
وی در ادامه گفت: سازمان زمین‌ شناسی و اکتشافات معدنی از سال ۱۳۸۰، به سیستم ژئوفیزیک هوایی تجهیز شد. چراکه در جهان مدرن امروزی نیاز به تجهیزات نوین برای کشف ذخایر پنهان معدنی احساس می‌شود و نمی‌توان این موضوع را کتمان کرد. فرانسه به عنوان یکی از کشورهای توانمند در حوزه اکتشافی، در عرصه‌هایی همچون امریکای لاتین، افریقا و... فعالیت‌هایی در دست اجرا دارد. البته ایران قبل از انقلاب اسلامی با این کشور همکاری‌های مشترک داشت و ضمن استفاده از برخی تجهیزات فرانسوی با کارشناسان فرانسوی در ارتباط بود.

از نمونه همکاری فرانسه با ایران طرح فسفات برای کل کشور بوده که هم‌ اکنون شناخته شده و به دنبال عیارسازی این کانی هستیم. برنا براین باور است در شرایط کنونی و با برداشته شدن تحریم‌ها، می‌توان روابط گذشته با فرانسه را احیا کرد. در گذشته سازمان زمین‌شناسی با دانشگاه‌های مارسی و برخی دیگر از دانشگاه‌های این کشور ارتباطات نزدیکی داشت اما همیشه تحریم‌ها و محدودیت‌ها باعث می‌شد شرایط مطلوبی برای اجرای فعالیت‌ها فراهم نباشد.

 
معاون اکتشافات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی اظهار کرد: این سازمان در زمینه خاک‌های نادر و ژئوفیزیک هوایی با فرانسوی‌ها وارد مذاکره شده و تفاهمنامه‌ای برای انتقال فناوری و دانش روز به امضا رسیده و شاید این امر، نقطه عطفی برای اجرای فعالیت‌های معدنی کشور و تکمیل آنها باشد. چرا که هم‌اکنون در جهان پهپادهایی هستند که در فاصله ۲۵ متری از سطح زمین پرواز می‌کنند و دیگر نگرانی برای اشتباه در توپوگرافی‌ها وجود نخواهد داشت.

بنابراین انتقال این دست از فناوری‌ها می‌تواند منجر به پیشرفت در عملیات ژئوفیزیک هوایی شود. وی بر این باور است که برای ایجاد ارتباط با دیگر کشورهای معدنی، بازنگری و انتخاب کشورهای پیشرو و قدرتمند باید در دستور کار قرار گیرد.

ژئوفیزیک هوایی ایران

 
برنا ضمن بیان اینکه ایران در زمینه ژئوفیزیک هوایی دستاوردهای قابل قبولی داشته و توانسته آن را بومی‌سازی کند، اظهار کرد: امسال، سالی پربار در زمینه فعالیت‌های اکتشافی از طریق ژئوفیزیک هوایی بود و راستی آزمایی‌های فراوانی انجام شد و آمار فعالیت‌های انجام شده در مقایسه با سال قبل نشان از رشد دارد. در واقع مذاکرات انجام شده با کشورهای اروپایی همچون فرانسه در حوزه اکتشافات معدنی بیشتر برای ارتقای کیفی کار است. همچنین اجرای پروژه‌های مشترک معدنی بین ایران و فرانسه در دیگر کشورها با استقبال روبه‌رو شده است.

 
به گفته معاون اکتشافات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، ایران جزو کشورهای پیشرو معدنی است که از کارشناسان خوب بهره می‌برد و همکاری مشترک با کشورهای بزرگ، می‌تواند به جهش بزرگ در فعالیت‌های اکتشافی منجر شود. حال اگر حمایت لازم از سوی مسئولان برای تامین منابع مالی انجام شود، روند فعالیت‌ها تسهیل می‌شود. وی با بیان اینکه ایران الفبای روش‌های نوین اکتشافات همچون ژئوفیزیک هوایی را از بر شده، افزود: با ورود فناوری‌های نوین به کشور زمینه انتقال فناوری فراهم شده و امکان استفاده از سخت‌افزار و نرم‌افزار جدید فراهم می‌شود.

 
این در حالی است که ایران در زمان تحریم‌ها، روش ژئوفیزیک زمینی و هوایی را انجام می‌داد و هم‌اکنون ورود فناوری‌های نوین منجر به سرعت گرفتن فعالیت‌های اکتشافی می‌شود. به عقیده برنا، یکی از آثار بسیار مهم ورود تجهیزات فنی برای ژئوفیزیک هوایی، ترغیب بخش خصوصی برای ورود به فعالیت‌های معدنکاری است زیرا لایه‌های اطلاعاتی به‌دست آمده و از ریسک کار کاسته می‌شود. همچنین هر قدر میزان اطلاعات و داده‌ها و تارگت‌ها افزایش یابد میزان استقبال سرمایه‌گذاری افزایش خواهد یافت. آمارها حاکی از آن است که از هزار محدوده امیدبخش، ۲۵ محدوده شانس تبدیل شدن به کانسار را دارند.

تمایل خارجی‌ها برای ورود به ایران

 
مدیر کل ژئوماتیکس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی درباره آثار برجام بر انجام عملیات ژئوفیزیک هوایی اظهار کرد: تحریم‌ها، تنگناهایی برای حوزه فعالیت‌های اکتشافی در کشور به ویژه ژئوفیزیک هوایی ایجاد کرده بود. حال با برداشته شدن تحریم‌ها و شرایط پساتحریم راه برای استفاده از تجهیزات و وسایل پرنده همچون هواپیما و بالگرد به کشور منعطف می‌شود.

 
وحید فتوتی افزود: در دوران تحریم شرکت‌های غربی به دلیل تحریم‌ها، از ارائه تجهیزات و فناوری‌های نوین به ایران امتناع می‌کردند. اما هم‌اکنون به طور قطع شرکت‌های بیشتری تمایل برای ورود به ایران نشان خواهند داد. در حال حاضر مذاکراتی با چندین شرکت انجام شده و پیش‌بینی می‌شود در چند ماه آینده نتیجه آن مشخص شود تا در نهایت بتوانیم با روشی منطقی با شرکت‌های خارجی وارد همکاری شویم.

 
وی درباره اینکه میزان اکتشافات معدنی با ورود تجهیزات و فناوری‌های ژئوفیزیک هوایی تا چه میزان افزایش خواهد داشت، بیان کرد: طرح کلی از سوی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی برای برداشت ژئوفیزیک هوایی به میزان ۲میلیون و ۷۵۰ هزار کیلومتر خطی ارائه شده و وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز با کلیات آن موافقت کرده است. هم‌ اکنون سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی در قالب طرح ارائه شده با استفاده از بالگرد و هواپیماهای خود و مشاوران داخلی در حال فعالیت است. همچنین در شرایط کنونی و پساتحریم، در صورت تامین بودجه، می‌توان با همکاری شرکت‌های مشاور خارجی و ورود آنها به کشور مابقی طرح را اجرایی کرد.

 
به گفته فتوتی، ژئوفیزیک هوایی اطلاعاتی از خواص فیزیکی مواد و عمق زمین می‌دهد که با تلفیق این اطلاعات با اطلاعات زمین‌شناسی به ویژه زمین‌ شناسی اقتصادی می‌توان به اهداف اکتشافاتی از پیش تعیین شده نزدیک شد. کاربرد عمده این روش شناسایی کانسارهای پنهان و ذخایر بدون رخنمون در سطح زمین است. کاربرد دوم برای اکتشاف سطحی همچون مناطق صعب‌العبور است که امکان ورود به آنها وجود نداشته و این روش می‌تواند اطلاعات بیشتری درباره منطقه ارائه دهد.

 
او اظهار کرد: با توجه به کمبود اعتبارات دولتی برای اجرای عملیات ژئوفیزیک هوایی از سرمایه‌ گذاری در این حوزه، استقبال می‌شود. البته باید برای به ورود سرمایه‌گذاران غیردولتی به این بخش به دنبال راهکار بود. چراکه معمولا سرمایه‌گذاری در بخش اکتشافات معدنی به دلیل بالا بودن ریسک با تردید همراه است.

- نرگس قیصری-

استیل تریدر | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان