چندی پیش خبری مبنی بر کاهش ۵۶درصدی استخراج زغال‌ سنگ و کاهش ۳۱درصدی تولید کنسانتره زغال‌ سنگ منتشر شد.

به گزارش استیل تریدر، این اتفاق از دید کارشناسان و فعالان حوزه زغال‌سنگ دلایل مختلفی دارد. کمبود نقدینگی و افزایش هزینه‌های تولید از یکسو، نداشتن سود حاصل از فروش و گاهی وصول نشدن طلب تولیدکنندگان زغال‌ سنگ باعث شده تا بهره‌برداران این ماده معدنی تمایلی برای ادامه کار نداشته باشند. همچنین شنیده‌ها حاکی از آن است که قیمت زغال‌ سنگ در جهان با کاهش روبه‌رو شده و تا سال ۲۰۱۷م شرایط تغییری نخواهد داشت.

کمبود نقدینگی در معادن

 
در این میان معادن زنگ سنگ ایران نیز در صورتی که از سوی دولت حمایت نشوند در آینده نه‌چندان دور، تعطیل می‌شوند و برای راه‌اندازی دوباره آنها با مشکلات بسیاری روبه‌رو خواهیم شد.

 
مجری طرح معادن زغال‌ سنگ طبس درباره کاهش تولید زغال‌ سنگ و کنسانتره در کشورگفت: دلیل اصلی کاهش تولید زغال‌ سنگ به وضعیت نقدینگی در کشور باز می‌شود زیرا شرکت‌ها منابع مالی مورد نیاز و توان کافی برای ادامه فعالیت را ندارند. از طرفی فروش زغال‌سنگ نیز در زمان حال درآمدی به همراه ندارد.

به این دلیل که خریداران زغال‌ سنگ همچون ذوب‌آهن اصفهان یا دیگر شرکت‌های خریدار، از طریق تامین اعتبار یا به شکل‌های دیگر بهای زغال‌ سنگ خریداری شده را پرداخت می‌کنند. امید فلاح ادامه داد: معادن به‌ دلیل نداشتن منابع مالی و بدون سود بودن فروش محصولات خود، امکان خرید تجهیزات و بالا بردن سطح ایمنی و بهره‌وری ندارند. حال تمامی این موارد موجب شده تا میزان تولید زغال‌ سنگ و کنسانتره در کشور کاهش پیدا کند.

 
وی درباره راهکارهایی که می‌تواند شرایط حاکم بر معادن زغال‌ سنگ را بهبود دهد نیز اظهار کرد: با توجه به شرایط فعلی کشور و برداشته شدن تحریم‌های بین‌المللی، امید است در آینده وضعیت بهتری برای اجرای فعالیت‌های مختلف ازجمله فعالیت‌های معدنی حاکم شود. یکی از مهم‌ترین مسائلی که با برداشته شدن تحریم‌ها، رفع می‌شود جابه‌جایی و انتقال منابع مالی با دیگر کشورهاست زیرا در گذشته به‌دلیل تحریم بانک‌های ایران، این اقدام به سختی انجام می‌شد.

 
مجری طرح معادن زغال‌ سنگ طبس ادامه داد: در حال حاضر معادن کشور به‌ ویژه معادن خصوصی وضعیت مناسبی ندارند. به گونه‌ای که بیشتر بهره‌برداران به دلیل نداشتن منابع مالی برای تامین هزینه‌ها ترجیح می‌دهند فعالیت خود را متوقف کنند.

امید تغییر در چند ماه آینده

 
فلاح ابراز امیدواری کرد که با برداشته شدن تحریم‌ها در چند ماه آینده تغییراتی در وضعیت معادن کشور دیده شود و معادن برای ادامه حیات و فعالیت جانی تازه بگیرند.

 
او همچنین درباره تامین زغال‌ سنگ مورد نیاز برای تولید ۶ میلیون تن فولاد از طریق روش کوره بلند در چشم‌انداز ۱۴۰۴، بیان کرد: در حال حاضر هیچ کدام از طرح‌های تعریف شده برای تولید فولاد با روش کوره بلند، اجرایی نشده و تنها کارخانه ذوب‌آهن اصفهان در حال فعالیت است. در صورتی که برای راه‌اندازی و اجرایی شدن طرح‌های فولادی با روش کوره بلند باید برنامه‌ای برای تامین نیاز این صنعت به زغال‌ سنگ تدوین کرد. مجری طرح معادن زغال‌ سنگ طبس ادامه داد: زنجیره تولید فولاد دارای تعادل و توازن مناسبی نیست.

معادن شرایط خوبی ندارند و کارخانه‌های کک‌ سازی که برای تولید فولاد به میزان ۶میلیون تنی ایجاد شده‌اند فعالیت چندانی نداشته و با ظرفیت پایین در حال فعالیت هستند. در واقع کک تولیدی کشور به طور تقریبی مازاد نیاز است زیرا همانگونه که گفته شد کارخانه‌های فولادسازی ساخته نشده‌اند. او با اشاره به اینکه توازن موجود در این زنجیره به هم ریخته است و باید فکری به حال آن کرد در ادامه افزود: سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران برای رفع مشکلات و ایجاد توازن در این زنجیره تلاش‌های بسیاری انجام داده اما به‌دلیل مشکلاتی همچون نقدینگی و نبود سرمایه اجرای طرح‌ها را با مشکل مواجه کرده است.

 
فلاح گفت: در حال حاضر صنایع داخلی کشور به ۴/۵میلیون تن زغال‌ سنگ نیاز دارد که از این مقدار تنها ۱/۵میلیون تن تولید می‌شود و براساس آمار موجود میزان تولید معادن با کاهش چشمگیر ۵۰درصدی روبه‌رو شده است. البته با نهایی شدن «برجام » تجارت زغال‌ سنگ آزاد و از سیطره تحریم‌ها خارج شد. در این میان ممکن است که شرکت‌های مصرف‌ کننده زغال‌ سنگ به واردات روی بیاورند که به نفع معادن نیست و امید است که وضعیت نقدینگی در کشور بهبود یابد و بتوانیم با استفاده از فاینانس طرح‌ها را اجرایی کنیم و بهره‌برداران و فعالان معدنی نیز بتوانند خارجی‌ها را برای سرمایه‌گذاری در معادن ایران ترغیب کنند.

مجری طرح معادن زغال‌ سنگ طبس بر این باور است اگر فولادسازان برای ساخت کارخانه‌های فولادی با روش کوره بلند اقدام کنند، تمام زغال‌ سنگ مورد نیاز هم از سوی معادن داخلی تامین می‌شود. البته رسیدن به نتیجه مطلوب در این چرخه، به رونقی که در این حوزه وجود دارد، باز می‌شود.

فرسودگی کارگران معادن زغال‌ سنگ

 
عضو هیات‌ مدیره شرکت زغال‌ سنگ البرز مرکزی درباره شرایط حاکم بر معادن زغال‌ سنگ کشوراظهار کرد: در سال ۹۲ و ۹۳ قیمت زغال‌ سنگ ۱۰درصد افزایش یافت. این در حالی بود که معدن البرز مرکزی در سال ۱۳۹۲، قیمت زغال‌ سنگ را ۲۰درصد افزایش داد و در سال ۹۳ افزایش قیمتی انجام نشد. همچنین پیمانکاران معادن زغال‌ سنگ هر سال افزایش حقوق و دستمزد را برای کارگران اعمال می‌کنند که با هزینه‌های بالاسری حدود ۲۰درصد می‌شود. یعنی برای مجموعه زغالی، سالانه بالای ۲۰درصد سهم حقوق و دستمزد کارگران افزایش پیدا می‌کند و این میزان افزایش روی قیمت تمام‌ شده زغال‌ سنگ محاسبه نمی‌شود.

خسرو فعالیان همچنین درباره کاهش ۵۶درصدی تولید زغال‌ سنگ در ۹ماه امسال و گفت: بالارفتن هزینه‌های تولید زغال‌سنگ باعث شده تا میزان فعالیت معادن کاهش پیدا کرده و برخی از آنها تصمیم بگیرند تا معادن خود را تعطیل کنند. در معادن زغال‌سنگ ایران به دلیل استفاده از روش سنتی، بهره‌وری افزایش آنچنانی ندارد بلکه این کارگر است که هرسال فرسوده شده و با عمیق‌تر شدن معادن ادامه کار سخت‌تر از قبل می‌شود.

 
به گفته وی، گرچه با ادامه فعالیت‌های معدنکاری، تجربه وی افزایش می‌یابد اما معادن را نمی‌توان با نیروی یدی ارتقا داد، در نتیجه ادامه روش معدنکاری به شکل سنتی که هم‌اکنون در بسیاری از معادن حکمفرماست با قیمت فعلی زغال‌ سنگ، اقتصادی نخواهد بود.

 
او گفت: تعهد تولید زغال‌ سنگ در البرز مرکزی برای امسال ۱۱۰هزار تن است که تاکنون۹۰هزار تن از این مقدار تولید شده و مابقی تولید نیز انجام خواهد شد که به قیمت فشار بالا به معدنچیان است. البته در این میان کارگران معدنی نیز اعلام کردند در صورت ادامه شرایط با این روش تمایلی به ادامه کار ندارند.

کاهش قیمت زغال‌سنگ در جهان

 
فعالیان اظهار کرد: قیمت جهانی زغال‌ سنگ جهانی کاهش یافته است. از طرفی قیمت زغال‌ سنگ «کک شو»، در گذشته بالای ۱۵۰ دلار در تهران بود هم‌اکنون به ۷۵ دلار رسیده و باعث شده تا بسیاری از خریداران زغال‌ سنگ کنسانتره داخل کشور تمایلی به افزایش قیمت نداشته باشند. از طرفی شرکت ذوب‌آهن نیز به‌دلیل بالا بودن قیمت تمام‌ شده محصول نهایی خود حاضر به قبول برای افزایش قیمت نیست زیرا فروش محصولات فولادی این شرکت که به‌دلیل ساخت‌وساز در مسکن مهر کاهش یافته و در نتیجه تمایلی برای افزایش قیمت زغال‌ سنگ دیده نمی‌شود.

 
عضو هیات‌مدیره شرکت زغال‌سنگ البرز مرکزی بر این باور است که چرخه تولید زغال‌ سنگ دچار مشکلات بسیاری است و باز شدن گره آن سخت است و شاید با اختصاص یارانه از سوی دولت بتوان برای رفع این مشکلات گامی برداشت. در صورتی که معادن زغال‌ سنگ تعطیل شوند راه‌اندازی دوباره آنها بسیار سخت خواهد بود. آبگرفتگی معدن، تجمع گازها و ریزش در آن، در زمان توقف تولید منجر به تخریب معدن می‌شود و راه‌اندازی دوباره آن به اندازه بهره‌برداری از یک معدن جدید سخت است.

 
او ادامه داد: در شرایط کنونی اتفاقاتی برای قیمت برخی مواد معدنی همچون سنگ‌ آهن و زغال‌ سنگ در جهان رخ داده و و منحنی سینوسی قیمت‌ها در پایین‌ ترین نقطه قرار گرفته است. پیش‌بینی کارشناسان حاکی از آن است که تا سال ۲۰۱۷م این داستان ادامه دارد و هر شرکتی که با شرایط کنونی تا سال ۲۰۱۷م به فعالیت خود ادامه دهد، در آن دوره به بعد شرایط به مرور بهبود خواهد یافت.

- نرگس قیصری-

استیل تریدر | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان