ایران جزو ۱۰ کشور معدنی جهان است که تنوع مواد معدنی در آن بسیار زیاد بوده و یکی از معادنی که در ایران وجود دارد، معادن خاک‌های نسوز است. ایران بزرگترین معادن خاک نسوز خاورمیانه را به خود اختصاص داده و از نظر کمی و کیفی خاک نسوز کشورمان در جهان کم‌نظیر است. بنابراین لازم است با توجه به ارزشی که این ماده دارد و در محصولات گوناگونی استفاده می‌شود، فرآوری این ماده باارزش بر اساس فناوری روز دنیا انجام شود تا با بالا رفتن ارزش افزوده خاک نسوز ارزش اقتصادی پیدا کند.

خاک نسوزی که در ایران به بهره‌برداری می‌رسد، در صنایع لعاب‌سازی، مقره‌سازی، چینی مظروف، چینی بهداشتی، چینی آزمایشگاهی، آجرها، عایق‌های الکتریکی و انواع کاشی استفاده می‌شود.

بزرگترین معدن خاک نسوز خاورمیانه در ایران

محمد حسن صفری، مدیرعامل خاک نسوز استقلال آباده درباره خاک‌های نسوز و موارد استفاده از آن می‌گوید: کشور ایران به لحاظ تنوع معادن جزو ۱۰ کشور برتر معدنی در جهان محسوب می‌شود. حدود ۵۷۰۰ معدن در کشور وجود دارد که بیش از ۸۰ درصد آنها فعال هستند و یکی از این معادن، معدن خاک نسوز استقلال آباده است.

وی می‌افزاید: در سال‌های بعد از انقلاب به‌ویژه در یک دهه اخیر، معادن بسیاری کشف و مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. در شمال استان فارس در مناطق خرم‌بید و آباده، معادن فعالی با مواد معدنی نظیر سنگ‌های تزئینی و خاک نسوز وجود دارد.

وی خاطرنشان می‌کند: میزان ذخیره قطعی معدن استقلال آباده بیش از ۱۵۰ میلیون تن محاسبه شده و بیش از ۸۵ درصد خاک نسوز و صنعتی استان فارس هم‌اکنون از این معدن استخراج می‌شود.محمد حسن صفری درباره مصارف و کاربردهای این خاک عنوان می‌کند: خاک نسوز تولیدی در صنایع لعاب‌سازی، مقره‌سازی، چینی مظروف، چینی بهداشتی، چینی آزمایشگاهی، الکترو سرامیک‌ها، آجرهای شاموتی، عایق‌های الکتریکی، کاشی پرسیلاین، کاشی دیوار، کاشی کف و گلوله‌های سرامیکی استفاده می‌شود.

وی تصریح می‌کند: این معدن به تنهایی ۹۵ درصد خاک مورد نیاز ۱۵۰ کارخانه کاشی و سرامیک کشور را تامین می‌کند که با توجه به وجود کارخانه‌های فراوان کاشی و سرامیک در استان یزد، بیشتر خاک استخراجی و تولیدی به این استان ارسال می‌شود.وی تاکید می‌کند: برداشت سالانه این معدن ۲ میلیون تن است و پیش‌بینی می‌شود این معدن تا بیش از ۱۰۰ سال آینده قابل بهره‌برداری باشد.

صفری درباره پروژه فرآوری خاک نسوز بیان می‌کند: فرآوری خاک نسوز با هدف کاهش عناصر مزاحم در ماده معدنی و پرعیارسازی خاک نسوز معدن استقلال آباده براساس نتایج آزمایشگاهی طراحی شده است. به منظور کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و نیز انطباق یافته‌های آزمایشگاهی با مقیاس صنعتی، واحد آزمایشگاهی فرآوری احداث شده است.

وی درباره ویژگی مهم خاک نسوز بیان می‌کند: ویژگی مهم بسیاری از خاک‌های نسوز، قابلیت جذب آب و تشکیل توده‌ای خمیری است که بتواند به راحتی به شکل دلخواه قالب‌گیری شود.
تنوع رنگ و به عبارتی تنوع ترکیبات معدنی خاک معدنی، کاربرد آن را در صنایع مختلف و حتی صنایع مادر نظیر متالوژی و ذوب‌آهن افزایش داده است.

وی درباره میزان استخراج و فروش سالانه معدن بیان می‌کند: سالانه حدود ۲میلیون تن فروش ماده معدنی داریم و فرآیند استخراج که شامل باطله‌برداری و استخراج نسوز می‌شود، حجمی حدود ۵ هزار تن در سال را به خود اختصاص می‌دهد. همچنین قسمتی از خاک نسوز تولیدی در این کارخانه به کشورهای حوزه خلیج‌فارس صادر می‌شود.

وی درباره ظرفیت معدن خاک نسوز آباده بیان می‌کند: ذخیره قطعی ماده معدنی به میزان ۱۵۰ میلیون تن، کیفیت بالای ماده معدنی، پایین بودن ناخالصی‌ها، دارا بودن «پ هاش» خنثی، وجود کانی پیروفیلیت در ماده معدنی، گستردگی ماده معدنی در مساحتی بیش از ۱۵ کیلومتر مربع و عمق ماده معدنی در حدود ۹۰ متر از جمله مزایایی است که در معادن ایران به چشم می‌خورد.
صفری درباره جذب سرمایه‌گذاری‌ها خاطرنشان می‌کند: بالا بردن سطح کیفیت محصولات و افزایش سودآوری با کاهش هزینه‌ها به‌ویژه در بخش ماشین‌آلات و منابع انسانی باید مورد نظر قرار گیرد زیرا هر جا امنیت سرمایه‌گذاری وجود داشته باشد، موج سرمایه‌گذاری‌ها به آن سمت خواهد رفت.

وی می‌افزاید: بنابراین برای توسعه بخش صنعت و معدن کشور و تشویق سرمایه‌گذاران باید مقررات و قوانین اثر بخش و تقویت‌کننده این بخش بیش از پیش تسری‌یابد.
اگر به دنبال تحقق اقتصاد مقاومتی هستیم، باید ابتدا داشته‌های خود را حفظ و تقویت کرده و سپس با مدیریت کارآمد، ضمن ظرفیت‌سازی‌های جدید، نسبت به ارزش‌افزایی محصولات تلاش کنیم.

خاک‌های نسوز، عایقی برای کوره‌های فولاد

محمد حسن نصوحیان، مدیر کارخانه آهن و فولاد ارفع درباره کاربرد خاک نسوز در فولادسازی می‌گوید: تنها کاربردی که خاک‌های نسوز در فولاد دارد، این است که به عنوان عایق در کوره‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.وی می‌افزاید: قبل از اینکه مذاب‌ها را درون کوره بریزند؛ حدود ۷۰ سانتیمتر خاک نسوز کف آن ریخته می‌شود تا بین کوره و مواد مذاب حایل ایجاد کند زیرا در غیر این صورت کوره‌ها سوراخ می‌شوند.

وی بیان می‌کند: مذاب فلزات و سرباره در صورتی که به طور مستقیم وارد کوره‌ها شوند، اثرات مخربی بر جای می‌گذارند زیرا این مواد باعث می‌شود پوسیدگی و ساییدگی در کوره‌ها ایجاد شود. در واقع کوره‌ها باید در مقابل عوامل شیمیایی سخت و مقاوم باشند.

نصوحیان تاکید می‌کند: هدف اصلی سازندگان مواد نسوز این است که موادی برای عایق‌بندی تهیه شود که فلزات در آنها نفوذ نکرده و واکنش‌های خاصی ایجاد نکنند.

استیل تریدر خبر و گزارش صنعت، معدن و فولاد فوق را از روزنامه گسترش صمت بازتاب نموده است.