ایجاد فضای امن برای فعالیت‌های معدنی یکی از مهم‌ترین ارکان در این بخش است. زیرا معدنکاری در جهان به‌ عنوان یکی از سخت‌ترین مشاغل بوده و مخاطرات جانی و مالی بسیاری به همراه دارد.

به گزارش استیل تریدر، استفاده از بیمه برای نیروهای‌انسانی در بخش‌های مختلف می‌تواند باعث ایجاد امنیت ذهنی و شغلی شود. اما آنچه کارشناسان و فعالان معدنی درباره استفاده از بیمه می‌گویند خبر از سختی‌ها و مشکلات استفاده از بیمه می‌دهد. دوری از شهرها و ثابت نبودن محل فعالیت افرادی که قرار است زیرپوشش بیمه قرار گیرند و همچنین تغییر میزان ریسک‌ پذیری فعالیت‌های معدنی و ضررهای آن سبب شده تا استفاده از خدمات بیمه‌ای سخت باشد. راهکاری که می‌تواند منجر به بهبود شرایط بیمه‌ای معدنکاران شود مستلزم تعریف بیمه‌ای خاص برای این گونه از فعالیت‌های معدنی است. این درحالی است که کارشناسان بیمه می‌گویند در این صنعت براساس ریسک فعالیت‌ها، بیمه تعیین شده است.

 
ثابت نبودن محل فعالیت و تعداد افراد

 
کارشناس پیشین سازمان زمین‌ شناسی کشور و مدیرعامل فعلی شرکت «زمین‌ شناسی مهندسی و علوم زمین امید» درباره استفاده از بیمه در فعالیت‌های اکتشافی اظهار کرد: در زمینه اکتشاف شرکت‌ها تمایل چندانی به بیمه شدن ندارند زیرا بیمه معمولا کمک خاصی به معدنکاران نمی‌کند. البته به‌تازگی شرکت‌های بیمه‌گذار دنبال راه‌حلی برای این موضوع هستند.

 
حسن ریاحی دلیل کم بودن تمایل معدنکاران را این چنین بیان کرد: در عملیات اکتشافی به‌ ویژه فعالیت‌هایی که زمان و موقعیت پروژه ثابت نباشد، بیمه مسئولیت یا حوادث افراد را برای بیمه‌ گذار سخت خواهد کرد زیرا زمانی که محدوده اکتشاف به معدن تبدیل می‌شود دیگر مشکل اصلی موجود در مکان فعالیت بر طرف می‌شود. در واقع این معدنکار است که باید آینده‌ نگر باشد زیرا در پروژه‌های ژئوشیمی، ژئوفیزیک و زمین‌ شناسی محل فیلد پیوسته تغییر می‌کند و اشخاص نیز جابه‌جا می‌شوند. با توجه به اینکه زمان هر پروژه نیز اندک و ریسک فعالیت هم بالا است، بنابراین کار چندانی از دست بیمه‌گذار برنخواهد آمد.

 
او که خود از فعالان معدنی نیز به‌ شمار می‌آید به برخی از مشکلاتی که برایش اتفاق افتاده اشاره کرده و گفت: چندین سال است که با سازمان بیمه درگیر هستم و تا حدودی توانسته‌ام آن را حل کنم. زمانی که ماشین‌آلات و تجهیزات خسارت می‌دیدند، برای دریافت خسارت از بیمه اقدام کردم اما مدارک درخواستی بیمه به گونه‌ای بود که از دریافت خسارت منصرف شدم. ریاحی ادامه داد: زمانی که می‌خواهید کارشناسان خود را بیمه حوادث کنید باید در فرم‌های بیمه محل فعالیت، زمان و نوع خدمات مطرح شود.

این در حالی است که ممکن است شرکت در یک ماه فعالیت خود در ۵ استان مختلف حضور داشته باشد و حادثه در مسیرها، کوه‌ها و... به وقوع بپیوندد. بنابراین مخاطرات فعالیت، افزایش خواهد یافت و هزینه قابل توجهی از سوی بیمه برای آن پرداخت نخواهد شد. ضمن اینکه اگر شخص بیمه شده بخواهد برای دریافت مبلغ بیمه اقدام کند باید مراحل اداری و بوروکراسی بسیاری را پشت سر بگذارد. در واقع ۲ مشکل در این راه وجود دارد یکی بالا بودن ریسک کار و دیگری ثابت نبودن محل فعالیت افرادی است که زیرپوشش بیمه قرار می‌گیرند.

 
ریاحی افزود: یکی از امتیازاتی که برای بیمه افراد وجود دارد این است که می‌توان ۵ نفر از کارگران فعال در کارگاه یا کارخانه را بدون نام، بیمه حوادث کرد و لازم نیست تمام کارکنان کارگاه را بیمه کرد. زمانی که حادثه‌ای رخ دهد بیمه تا ۵ نفر از اعضا را بیمه پوشش می‌دهد. این در حالی است که در مدت زمان کاری، افراد در طول ماه جابه‌جا می‌شوند یا اینکه ممکن است افراد در استخدام شرکت نباشند و برخی از آنها همچون استاد دانشگاه یا کارشناس به شکل پاره وقت مشغول به فعالیت شوند بنابراین امکان دادن اسم ثابت کل مجموعه وجود ندارد و بدون نام هم نمی‌توان افراد را بیمه کرد.

 
او بر این باور است که به‌دلیل بالا بودن میزان هزینه بیمه و در شرایط فعلی که شرکت‌های اکتشافی پروژه‌ای در دست ندارند و درآمد آنها اندک است و استخدام افراد پاره وقت هزینه بسیاری می‌برد. ریاحی معتقد است است که برای بهبود شرایط بیمه‌ای دولت می‌تواند نقش اثرگذاری داشته باشد. به این ترتیب که بیمه‌ای ویژه برای فعالیت‌های معدنی همچون اکتشافات تعریف شود.

نوع بیمه براساس ریسک عملیات

 
سعید جبینی، کارشناس بیمه و حسابداری درباره اینکه کدام حوزه از فعالیت‌های معدنی از بیمه استفاده می‌کنند، اظهار کرد: در صنعت بیمه برای تمامی مشاغل با توجه به نوع کار و ریسک خطر آن بیمه‌نامه طراحی شده تا تمام ذی‌نفعان و اقشار جامعه بتوانند از آن استفاده کنند. معدن و فعالیت‌های وابسته به آن نیز از این قاعده مستثنا نیست.

 
او ادامه داد: بهره‌ برداران معدنی و صاحبان کارخانه‌های فرآوری که نیروی انسانی(کارگر) در اختیار دارند باید بیمه مسئولیت تهیه کرده و مسئولیت خود را در برابر کارگران بیمه کنند. بنابراین از این جهت هم بهره‌ برداران، هم صاحبان کارخانه‌های فرآوری، نخستین بیمه‌ای که نیاز دارند بیمه مسئولیت کارفرما در برابر کارکنان است. بعد از آن، با توجه به نوع شغل و تجهیزات به‌کار گرفته شده از بیمه‌های دیگر استفاده کنند.

 
جبینی همچنین درباره اینکه بیمه‌ها تاچه اندازه توانسته‌اند خسارت‌های وارده را حمایت کنند، بیان کرد: برای پاسخ به این سوال باید بیمه‌ها را از هم تفکیک کرد. اگر بیمه مسئولیت کارفرما مدنظر است و خسارت وارده جانی باشد تا مبلغ دیه مصوب که سقف آن دیه کامل یک شخص در ماه حرام است، قابل پرداخت خواهد بود.

 
او در ادامه گفت: اما اگر خسارت درمانی باشد و مصدوم به مراکز درمانی مراجعه کند، با توجه به صورت‌حساب مراجع پزشکی خسارت قابل پرداخت خواهدبود و در نهایت جمع این ۲، از دیه یک فرد تجاوز نمی‌کند مگر اینکه کارفرما پوشش تعدد دیات را نیز خریده باشد.

 
این کارشناس بیمه عنوان کرد: اگر خسارت به اموال وارد شده باشد با نظر کارشناس مربوط و مطرح شده مبلغ خسارت در کمیسیون و شوراهای مربوط خسارت تعیین شده بعد از کسر کسورات قانونی پرداخت می‌شود.

 
جبینی بر این باور است که استفاده از بیمه برای فعالیت‌های معدنی به طور قطع از توجیه اقتصادی کامل برخوردار است. زیرا حق بیمه درصد ناچیزی از سرمایه اعلام شده است و اگر برای کارخانه یا کارگاه بیمه شده حادثه‌ای رخ دهد، بیمه‌گذار کل مبلغ خسارت کارشناسی شده را بعد از کسر کسورات دریافت می‌کند. این مبلغ خسارت بخشی از خسارات واردشده را جبران می‌کند و سرمایه شخص زیان دیده از بین نمی‌رود.

هر محصولی را نمی‌توان بیمه کرد

 
او در پاسخ به این سوال که آیا امکان بیمه کردن محصولات تولیدی وجود دارد و تاچنددرصد ضرر و زیان وارده، به وسیله بیمه پرداخت می‌شود، اظهار کرد: هر محصولی قابلیت بیمه شدن را ندارد مگر دارای شرایط خاص باشد. در برخی از صنایع به علت استاندارد بودن محصول و قابل پیگیری بودن آن از خط تولید می‌توان با شرایط خاص و تایید کارشناسان مربوط آن را بیمه کرد.

اما اگر محصولی در سیستم بیمه تعریف نشده باشد با ارائه استانداردهای لازم که از صفر تا صد تولید آن قابل کنترل و بازخورد باشد می‌تواند در شرکت‌های بیمه‌ای به‌عنوان طرح خاص مطرح شود و این شرکت‌ها با بررسی دقیق و توجیه فنی و اقتصادی نسبت به تعیین نرخ و بیمه شدن آن نظر می‌دهند و شرایط پرداخت خسارت نیز در آن قرارداد به‌ طور دقیق و کامل مشخص می‌شود.

 
جبینی درباره نوع بیمه کارگران معدنی نیز گفت: برای کارگران معدنی بیمه مسئولیت کارفرما در برابر کارکنان نخستین بیمه‌ای است که کارفرما بعد از بیمه تامین اجتماعی باید داشته باشد. این بیمه، حوادثی که هنگام انجام کار برای کارگر اتفاق می‌افتد، شامل دیه و هزینه‌های بیمارستان را پوشش می‌دهد حتی در این نوع بیمه ها، پوشش اضافی حد غرامت دستمزد روزانه برای کارگران ساده و متخصص که چند مدتی به‌ دلیل صدمه دیدن در محل کار از کار بیکار شده‌اند، نیز طراحی شده است.

 
حبیبی درباره بیمه تخصصی ومسئولیت نیز اظهار کرد: بیمه مسئولیت به‌طور تخصصی برای هر شغلی با توجه به ریسک خطر آن طراحی شده و حتی مغازه‌هایی که مراجعه‌ کننده حضوری دارند در قبال آنها مسئولیت دارند. اگر برای شغل خاصی از پیش بیمه نامه طراحی نشده باشد برای آن شغل، طراحی خاص بیمه انجام می‌شود و حق بیمه آن متناسب با ریسک خطر متغیر است به‌عنوان مثال شخصی که در ارتفاع کار می‌کند با شخصی که در زمین و یا با دستگاه پرس کار می‌کند حق بیمه متفاوتی دارند. او معتقد است که کارشناسانی از ۲ بخش بیمه و معدن، برای مطرح شدن نظرات خود نشست‌های مشترکی داشته باشند تا بتوانند به‌طور کامل نیازها را سنجیده و طبق آن دقیق‌تر برنامه‌ریزی کنند و معدنکاران نیز بیشتر و بهتر با بیمه آشنا شوند و بتوانند نیازهای خود را رفع کنند.

بیمه برای کاهش خطر

 
حامد کریمی، کارشناس فرآوری مواد معدنی که سابقه فعالیت در بخش دولتی و خصوصی را داشته و عضو نظام مهندسی معدن است درباره بیمه‌های معدنی در بخش‌های مختلف گفت: در فرآیند معدنکاری اکتشاف، استخراج و فرآوری می‌توان شرایط را با فرآیند ساختمان‌ سازی تشبیه کرد که اکتشاف شبیه با فونداسیون و پی‌ریزی، استخراج مانند اسکلت ساختمان و فرآوری برابر با طرح و ظاهر نهایی و موقعیت ساختمان است. در این بین اکتشاف و یا فونداسیون مهم‌ترین و پرخطرترین قسمت فرآیند است که براساس آن بقیه مراحل شکل می‌گیرد.

 
او ادامه داد: به‌ طور معمول تسهیلات بیمه همسو با کاهش خطر و برطرف کردن نگرانی‌های سرمایه‌گذار در بخش مورد نظر ایجاد می‌شود که در سال‌های اخیر این امر مورد توجه بیشتری قرار گرفته و می‌تواند تا حدودی نگرانی‌های بخش‌های مختلف معدنکاری را برطرف کند. انجام بیمه در مرحله اکتشاف با افزایش مساحت و عمق اکتشاف و نوع کانی (مقدار فراوانی آن در پوسته زمین و منطقه مورد اکتشاف) اهمیت و ضرورت ویژه‌ای می‌یابد.

در بخش استخراج آن به روش زیرزمینی نیز میزان ریسک افزایش یافته در نتیجه برای جبران و کاهش ریسک عملیات، بیمه ضروری می‌شود. در نهایت با توجه به برخورد منطقی و اصولی ۲ مرحله قبل در مرحله فرآوری، ریسک به حداقل رسیده و در واقع این مرحله کمترین ریسک را داراست.

کریمی بر این باور است که تا حد قابل قبولی بیمه در پاسخگویی به انتظارات موفق بوده است. البته باید توجه کرد که اکتشاف مهم‌ ترین و ضروری‌ترین بخش معدنکاری است که باید از بیمه استفاده کند. البته بیشترین تمایل برای بیمه شدن در این بخش وجود دارد. نکته مهم دیگر درباره فعالیت‌های معدنکاری و استفاده از بیمه این است که معدنکاران می‌توانند با دقت و برنامه‌ ریزی بیشتر میزان خطا و اشتباهات خود را کاهش دهند تا نیازی به استفاده از بیمه نباشد.

- نرگس قیصری-

استیل تریدر | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان