نقشه راه نسل سوم سنگ‌آهن برای خروج از بحران
حرکت بر مدار ارزش افزوده
تدوین نقشه راه برای نسل سوم تولید سنگ‌آهن از برنامه‌های تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران است که در سومین همایش سنگ‌آهنی‌ها به آن پرداخته خواهد شد.
به گزارش استیل تریدر، هدف اصلی از تدوین این نقشه را می‌توان بررسی و خروج از شرایط کنونی حاکم بر بازار سنگ آهن در ایران و جهان دانست. کارشناسان و فعالان این حوزه بر این باورند که برای خروج از رکود راهکارهای بسیاری وجود دارد که یکی از آنها برنامه‌ریزی صحیح و بلند مدت با اهداف مشخص است. حال اگر معدنکاران و فعالان سنگ آهنی بتوانند به اهداف خود در این نقشه برسند شاهد تحولی بزرگ در حوزه سنگ‌آهن خواهیم بود.
تدوین نقشه راه
یکی از مه م‌ترین اهداف در نظر گرفته شده نقشه راه تکمیل چرخه ارزش افزوده فولاد است که در صورت محقق شدن علاوه بر رونق بخش سنگ‌آهن نیاز کشور به مواد اولیه برای فولادس ازی نیز تامین خواهد شد.
پروا سلطانی، عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران درباره نقشه راه نسل سوم سنگ‌آهن ایران اظهار کرد: در آذر امسال سومین همایش سنگ‌آهن با موضوع «نقشه راه برای نسل سوم سنگ‌آهن» برگزار می‌شود که بخش‌های مختلفی را پوشش می‌دهد.
وی به تاریخچه تولید سنگ‌آهن ایران اشاره کرد و گفت: از دهه ۴۰ هجری شمسی تولید سنگ‌آهن در ایران از سوی شرکت‌های دولتی آغاز شد که تولیدات این شرکت‌ها فقط برای مصرف کارخانه‌های فولاد سازی آن دوره بود. فناوری و تجهیزاتی که در آن زمان استفاده می‌شد قدیمی و ویژه همان دوره بود. معادن سنگ آهن بزرگ کشور نیز همگی متعلق به شرکت‌های دولتی بودند.
سلطانی ادامه داد: نخستین نسل تولید سنگ آهن ایران از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۷۷ بود تا اینکه در سال ۱۳۷۷ با اصلاح قانون معادن، بخش خصوصی توانست مالکیت تعدادی از معادن سنگ‌آهن و پروانه بهره‌برداری آن را گرفته و فعالیت خود را در این بخش آغاز کند. در این دوران یعنی نسل دوم سنگ‌آهن، رونق حاکم بر بازار سنگ‌آهن، کمک کرد تا انباشت سرمایه ایجاد شود و بخش خصوصی در حوزه فرآوری و فناوری‌های سنگ‌آهن گام‌های خوبی بردارد. البته این فناوری‌ها در معادن دولتی نیز به‌کار گرفته شد و محصولات با کیفیت بالاتر به تولید رسید. از دیگر برنامه‌هایی که در نسل دوم سنگ‌آهن محقق شد تکمیل زنجیره ارزش‌افزوده فولاد بود.
عضو هیات‌مدیره انجمن تولید کنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران اظهار کرد: در حال حاضر به‌دلیل اتفاقاتی که در حوزه عرضه و تقاضای سنگ‌آهن رخ داده وارد نسل سوم تولید سنگ‌آهن در ایران می‌شویم. به‌طور مسلم اتفاقات اقتصادی ایجاب می‌کند که نقشه راه شفاف‌تری از وضعیت سال‌های آینده سنگ‌آهن داشته باشیم زیرا به تولید با ارزش‌افزوده بالاتر نیاز خواهیم داشت. هم اکنون بخش‌هایی از زنجیره ارزش‌افزوده فولاد در کشور تکمیل شده اما در برخی از بخش‌ها نواقص و نیازهایی دیده می‌شود.
رفع نواقص
سلطانی با بیان اینکه: هم‌اکنون مشکلاتی در کشور در زمینه زیست‌محیطی، بحران کم آبی و همچنین زیرساخت‌های اقتصادی که برای آینده نیاز است وجود دارد باید شناسایی شده و رفع شوند، گفت: بنابراین تولید کنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن تصمیم گرفتند نقشه راهی برای نسل سوم سنگ‌آهن ایران ترسیم کنند تا در کنار آن هم بخش خصوصی همراه با دولت نواقص را رفع کند و هم ثروت‌های ملی که در اختیار داریم را به ارزش افزوده بیشتر تبدیل کنیم.
او اظهار کرد: در سومین همایش سالانه سنگ‌آهن محورهای مختلفی بررسی می‌شوند. یک بخش مربوط به تحلیل شرایط کسب‌وکار در چشم‌انداز ۵ ساله آن است و بخش دیگر با توجه به اینکه ایران در شرایط پساتحریم قرار دارد ابراز تمایل سرمایه گذاران خارجی برای حضور در ایران است.
سلطانی گفت: محورهای اصلی همایش، فرصت‌های سرمایه گذاری مستقیم در حوزه سنگ‌آهن و تکمیل زنجیره ارزش‌افزوده فولاد و همچنین در بخش‌های پشتیبانی و لجستیک است. یکی دیگر از محورهای بحث و بررسی این است که با توجه به قانون معادن و استراتژی سنگ‌آهن که در قانون معادن تعریف شده باید دید که سنگ‌آهن و صنایع فولادی در برنامه ششم توسعه چه جایگاهی خواهد داشت.
سلطانی افزود: با توجه به شرایط امروز بازار سنگ‌آهن در جهان، دولت نیز با داشتن نقش حاکمیتی خود می‌تواند تسهیلاتی در قانون تعیین کرده و کمک کند تا رکود شدید اقتصادی از بین برود. کاهش هزینه‌های معدنکاران در قانونی و همراهی بیشتری با معدنکاران یکی دیگر از اقداماتی است که می‌تواند از سوی دولت انجام شود.
در واقع این کار الگویی از کشورهای توسعه یافته و پیشرو است که در نتیجه آن می‌تواند فشار حاکم بر این بخش را کم کرده و در نهایت بحران را رونق اقتصادی تبدیل شود. او براین باور است که باید از ثروت‌های خدادادی استفاده بهینه برد زیرا ممکن است در آینده استفاده از محصولات فولاد کاهش پیدا کرده یا جایگزینی برای آن تعریف شود و سنگ‌آهن دیگر ارزش امروزی خود را نداشته باشد.
امید است دولت در این راه نقش خود را به خوبی ایفا کرده و همکاری خوبی با بخش خصوصی داشته باشد. همچنین دولت می‌تواند پیشنهاداتی که تشکل‌های صنفی ارائه می‌دهند را بیشتر مورد توجه قرار داده و از آنها استفاده کند. به گفته وی، تعیین جایگاه بخش خصوصی و دولتی، اصلاح قوانین و بهبود شرایط کسب و کار از مهم‌ترین مشخصه‌های این نقشه راه به شمار می‌آید.
فعالیت‌ها به شکل جزیره‌ای است
افشین حسینی، بازرس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران نیز درباره تدوین نقشه راه برای سومین نسل سنگ‌آهن ایران گفت: انجمن سنگ‌آهن یک سال است که این موضوع را به طور جدی مطرح کرده و مبنای آن براساس رویکرد دولت جدید به بخش خصوصی است زیرا عملکرد آنها به سمت هرچه بیشتر فعال شدن بخش خصوصی است.
حسینی اظهار کرد: هدف اصلی از تدوین نقشه راه یا سند ساز و کار سنگ‌آهن این است که سهم بخش خصوصی در فضای کسب و کار پررنگ‌تر شود. محورهای همایش قبل به شکل تیتروار اعلام شده بود اما در امسال تلاش‌های بسیاری برای پیشبرد اهداف و محورها انجام شده که البته عمده محورها و مبنای آن جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی است.
او در ادامه گفت: بخش عمده‌ای از فعالان بخش خصوصی به شکل جزیره‌ای عمل می‌کنند و هر یک از آنها تجربیات میدانی دارند که می‌توان این تجربیات را جمع آوری کرده و ضمن برطرف کردن ضعف‌های موجود، از نقاط قوت آن بهره گرفته و در قالب یک راهکار برای عموم جامعه سنگ‌آهن از آن استفاده کرد. حسینی افزود: یکی دیگر از محورهای نقشه راه، کاهش قیمت تمام شده محصول است که روش‌های مختلفی برای آن مطرح شده است.
افزایش سطح فناوری‌ها و همکاری‌های بین صنفی ازجمله مهم ترین این روش‌ها است. یعنی با ایجاد کنسرسیوم‌های مختلف می‌توان قیمت تمام شده محصول را کاهش داد. بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل نیز یکی دیگر از مواردی است که می‌تواند منجر به کاهش قیمت تمام‌شده و همچنین کمک به رهایی از بحران امروز سنگ آهن باشد.
حرکت در چرخه تولید فولاد
حسینی بر این باور است که امروز با توجه به شرایط حاکم بر بازار سنگ‌آهن حرکت کردن در چرخه ارزش افزوده فولاد می‌تواند سودآور و به عنوان یک راهکار برای خروج از بحران و رکود باشد زیرا از تولید سنگ آهن خام تا محصول نهایی یعنی فولاد چندین ارزش‌افزوده وجود دارد. وی گفت: در حال حاضر برای مرحله سوم فرآوری سنگ‌آهن یعنی گندله سازی نیاز کشور از طریق واردات تامین می‌شود. از آنجایی که در بسیاری از موارد، یک معدن به تنهایی صرفه اقتصادی برای حرکت به سمت ارزش افزوده چرخه فولاد ندارد فعالیت‌های مشترک صنفی می‌تواند راهکار مناسبی برای تولید محصولات مورد نیاز برای فولاد سازی و ایجاد ارزش افزوده باشد. اگر معدنداران به شکل کنسرسیوم وارد عمل شوند به نتیجه خواهند رسید.
وی افزود: البته هم اکنون به شکل ضمنی این اتفاق افتاده و کنسرسیوم‌های منطقه‌ای ایجاد شده‌اند. یعنی چندین گروه معدنی در کنار یکدیگر می‌توانند حرکتی را برای تولید محصولات کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی و محصول نهایی آغاز کنند.
حسینی معتقد است برای رسیدن به این اهداف به طور حتم بخش خصوصی و دولت نقش مهمی دارند. دولت باید سیاست‌های تشویقی داشته باشد. البته در این راه مذاکراتی با دولت در حال انجام است. دولت نیز می‌تواند نظرها و دغدغه‌های خود را اعلام کرده و سپس آن را به‌عنوان یک سند رسمی منتشر و اجرایی کند.
او ادامه داد: دولت به عنوان اصلی‌ترین جریان فعلی در کشور می‌تواند راه رسیدن به اهداف این نقشه را هموار کند. ارائه تسهیلات بانکی با شرایط مناسب به معدنکاران و فعالان این بخش می‌تواند زمینه فعالیت‌های معدنی و صنایع وابسته به آن را هموار کند. همچنین بخش خصوصی نیز می‌تواند با ایجاد وحدت، به نوعی ضمانت اجرای داخلی آن را فراهم کند تا در صورت انتشار سند، اعضا خود را ملزم به آن بدانند.
- نرگس قیصری-
استیل تریدر | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان