جلوگیری از خام‌ فروشی مواد معدنی موضوعی است که چندی پیش از سوی رهبر معظم انقلاب مطرح و بر آن تاکید کردند.

به گزارش استیل تریدر، ایشان بر این باورند که مواد معدنی می‌تواند جایگزین مناسبی برای محصولات نفتی و خروج کشور از اقتصاد تک‌ محوری باشد. چراکه محصولات معدنی به دلیل کاربردهای فراوان در صنایع مختلف امروزه جایگاه ویژه‌ای دارد و می‌توان با سرمایه‌ گذاری و توجه بر این حوزه زمینه را برای ایجاد ارزش افزوده فراهم کرد.محمود نوریان، مدیرعامل بزرگترین تولید کننده سنگ‌آهن کشور-چادرملو- به بررسی راهکارهای تحقق این توصیه مهم رهبر معظم انقلاب پرداخت.

شما سابقه زیادی در زمینه مدیریت یکی از معادن بزرگ سنگ‌ آهن دارید، آیا دستیابی به این هدف اقتصادی مهم امکان پذیر است؟

 
شکی نیست که ظرفیت‌های بسیار بالای معدنی ایران قابلیت توسعه بیش از پیش را دارند تا جایی که می‌توان به جرات ادعا کرد، محصولات معدنی ایران در صورت رفع مشکلات موجود و تکمیل زنجیره تولید بهترین و مناسب‌ ترین جایگزین برای برداشته شدن اتکای دولت بر درآمدهای نفتی است.

 
ایران جزو ۱۰ کشور نخست جهان و نخستین کشور خاورمیانه از نظرداشتن ذخایر معدنی است. تاکنون نزدیک به ۷۰ نوع ماده معدنی با ۴۰ میلیارد تن ذخیر قطعی در کشور شناسایی شده که ارزشی معادل ۷۷۰ میلیارد دلار دارد.

 
جالب است بدانید اکتشافاتی که تاکنون انجام شده کمتر از ۸ درصد مساحت جغرافیایی کشور است و در صورت داشتن اراده‌ای قوی و برنامه‌ریزی مناسب می‌توان به منابع بسیار غنی‌تری دسترسی پیدا کرد.

 
بررسی‌ها نشان داده ایران روی کمربند آهن، روی، سرب، مرمریت، مس و طلا قرار دارد و دست کم ۱۰۰ سال مواد معدنی برای تولید و استخراج خواهد داشت اما با وجود همه این ذخایر بسیار غنی معدنی و ظرفیت رشد اقتصادی کشور به واسطه معادن، ایران تاکنون نتوانسته برداشت مناسبی از این ذخایر داشته باشد و سهم صادرات مواد معدنی در تولید ناخالص داخلی کشور بسیار اندک است. ایران با ۳۹۰ میلیون تن برداشت سالانه از ذخایر معدنی، کمتر از ۰/۴ درصد ازذخایر خود را استخراج می‌کند درحالی که استاندارد برداشت از ذخایر معدنی در جهان یک‌ درصد است.

کدام یک از معادن و صنایع معدنی، در شرایط فعلی ظرفیت و آمادگی بیشتری برای ورود به بازار جهانی دارند؟

 
سنگ‌ آهن یکی از فراوان‌ ترین عناصر فلزی موجود در زمین است که براساس بررسی‌های انجام شده اکسید آهن، حدود ۵ درصد از پوسته زمین را تشکیل می‌دهد. بر اساس مطالعات انجام شده تاکنون حدود ۴/۶میلیارد تن ذخیره زمین‌ شناسی سنگ‌ آهن در ایران شناسایی شده که ۲/۵ میلیارد تن آن ذخیره قطعی است. این عنصر، به عنوان ماده اولیه اصلی تولید فولاد، بیشترین سهم هزینه را در قیمت تمام شده فولاد دارد.

طبق آمارهای موجود، چین حـدود ۳۹ درصد، کشـورهای اروپایی ۳۱ درصد و در ایران حدود ۲۵ درصد قیمت تمام شده تولید فولاد را، هزینه تامین سنگ‌ آهن تشکیل می‌دهد. به همین دلیل یکی از مزیت‌های مهم اقتصادی برای مجتمع‌های فولاد سازی کشور، استفاده از سنگ‌آهن داخلی است. زیرا نقش عمده‌ای در کاهش قیمت تمام شده و همچنین صرفه‌ جویی ارزی در تولید فولاد دارد.

 
در حال حاضر ۳ حوزه معدنی بزرگ در کرمان، یزد و خراسان شناسایی شده که به وسیله شرکت‌های بزرگ معدنی در حال بهره‌ برداری هستند و عمده تولید کشور را انجام می‌دهند و در مجموع ۶۲ میلیون تن سنگ‌ آهن در کشور برای تولید محصولات دانه بندی و کنسانتره استخراج می‌شود. درحال‌ حاضر میزان تولید سالانه سنگ‌ آهن دانه‌ بندی و کنسانتره در ایران حدود ۴۲میلیون تن است که مجتمع معدنی و صنعتی «چادرملو» با تولید ۱۰/۵میلیون تن کنسانتره و ۱/۵میلیون تن سنگ‌ آهن دانه‌ بندی شده بزرگترین تولید کننده کشور است. همچنین اکنون حدود ۱۷ میلیون تن فولاد در کشور تولید می‌شود که میزان مصرف داخلی هم به‌طور تقریبی به همین میزان است.

در برنامه افق توسعه کشور تا سال ۱۴۰۴، تولید ۵۵ میلیون تن فولاد پیش‌ بینی شده، برای رسیدن به این میزان تولید چه برنامه‌هایی لازم است عملیاتی شود؟

 
اگر قرار باشد در افق ۱۴۰۴ حدود ۵۵ میلیون تن فولاد تولید شود باید چیزی در حدود ۱۳۵ میلیون تن سنگ‌آهن برداشت شود و از آن ۱۴/۸ میلیون تن سنگ‌آهن دانه بندی، ۷۷/۲میلیون تن کنسانتره و ۷۲ میلیون تن گندله تولید شود. در حالی که هم‌ اکنون ظرفیت استخراج سنگ‌ آهن در کشور ۴۰ میلیون تن، کنسانتره ۲۴ میلیون تن، گندله ۲۲ میلیون تن و آهن اسفنجی ۱۸ میلیون تن است و سال گذشته حدود ۲ میلیون تن گندله وارد کردیم.

 
بنابر این رسیدن به مرز تولید ۵۵ میلیون تن فولاد تنها با صدور مجوز و راه‌ اندازی کارخانه‌های مختلف فولادی محقق نمی‌شود بلکه آنچه که حائز اهمیت است، تامین مواد اولیه این واحدهاست. در آینده نزدیک این واحدها، به مواد اولیه کنسانتره و گندله سنگ‌ آهن نیاز پیدا خواهند کرد. بنابراین انجام اکتشافات گسترده در سطح کشور برای شناسایی معادن سنگ‌آهن ضروری است تا درنتیجه زنجیره تولید فولاد در همه بخش‌ها به صورت متوازن توسعه یابد و در این شرایط است که اقتصاد مقاومتی عینیت پیدا می‌کند و می‌توانیم مدعی باشیم که اتکای درآمد کشور از دوش صنعت نفت برداشته شده است.

چگونه می‌توانیم علاوه بر ترسیم دورنمای روشن از صنعت فولاد، دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب را هم درباره تکمیل زنجیره تولید و خروج از اقتصاد تک محصولی برطرف کنیم؟

 
برخی موانع موجود در بخش معدن کشور در سال‌های اخیر علاوه بر کاهش سرمایه‌ گذاری در این بخش، موجب غیرفعال شدن برخی از معادن فعال کشور هم شده است. هم‌ اکنون سهم بخش معدن از تولید ناخالص داخلی ما کمتر از یک‌درصد است درحالی که حداقل باید ۳درصد باشد و لازمه آن، اقدامات سریع مسئولان دولتی و قانون گذاران است.

 
اگر بخواهم مشکلات بخش معادن و صنایع معدنی را خلاصه کنم، می‌توان مواردی همچون نبود شناخت کافی از ظرفیت‌های معدنی کشور و ضعف برنامه‌های اکتشافی و تامین منابع مالی لازم برای آنها، اجرا نشدن برنامه چهارم و پنجم توسعه در بخش اکتشاف و توسعه معادن، کم توجهی به توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز بخش معدن، نقص قوانین و بوروکراسی‌ها در مقابل سرمایه‌ گذاری داخلی و خارجی، افزایش هزینه‌های انرژی، حمل‌ونقل، اجرا نشدن سند استراتژی توسعه صنعتی (سال ۸۴)، تعرفه‌های بالای بهره مالکانه، حقوق دولتی و حق انتفاع بدون در نظر گرفتن شرایط موجود، کمبود نقدینگی، بهره زیاد بانک‌ها، تسهیلات کم، تحریم و مشکل قطع همکاری و تعاملات بین‌ المللی، مشکلات صدور مجوزها و فقدان پنجره واحد، بوروکراسی و دیوان‌ سالاری، نداشتن ثبات قانون و مقررات، فقدان جهت‌گیری توسعه‌ای با نگاه صادراتی با رعایت افزایش ارزش افزوده در فرآورده‌ها، توجه نکردن به مزیت‌های نسبی کشور در راستای برنامه‌های توسعه‌ای، نامناسب بودن محیط کسب و کار برای سرمایه‌گذاری داخلی، خارجی و تولید، چابک نبودن دولت و سازمان‌های دولتی مرتبط، توسعه نامتوازن بخش صنایع معدنی (فولاد و... )، کاهش شدید قیمت‌های جهانی که همه این عوامل موجب افزایش ریسک و بی‌انگیزه کردن بخش خصوصی برای سرمایه‌ گذاری شده، اشاره کرد.

با تمام این موانعی که اشاره کردید «چادرملو» چگونه توانسته به فعالیت‌هایش ادامه بدهد؟

 
شرکت معدنی و صنعتی «چادرملو» که سهام آن متعلق به صدها هزار سهامدار حقیقی و حقوقی است با وجود موانع داخلی و مشکلات ناشی از تحریم‌های اقتصادی سعی کرد با اتخاذ تدابیری نه تنها به فعالیت تولیدی خودش ادامه دهد بلکه طرح‌ها و برنامه‌های توسعه خود را هم هر چند با قدری تاخیر در برنامه زمانبندی، اما با موفقیت به پیش ببرد.

 
عزم راسخ مدیران «چادرملو» در تکمیل زنجیره تولید با هدف با هدف ایجاد ارزش افزوده در مواد معدنی یکی از رمزهای موفقیت برای حرکت به جلو برای تحقق برنامه‌ ریزی‌های دقیق براساس چشم‌ انداز ترسیم شده است. ما نسبت به سهامداران که به مدیران مجموعه اعتماد کرده‌اند متعهد هستیم و باید منافع آنها را در چارچوب سیاست‌های کلان نظام حفظ کنیم.

 
در ۳ سال اخیر سختی‌ها و فشارهای بسیاری را تحمل کردیم اما چون به عملکرد خود ایمان و باور داریم با مقاومت در برابر همه ناملایمات چرخ این واحد عظیم معدنی و صنعتی را همچنان به گردش درآوردیم و به یاری خدا و حمایت بزرگان نظام، به توسعه طرح‌های تکمیلی خود می‌اندیشیم.

- نرگس قیصری -

استیل تریدر | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان