در سال 93 حدود ۱۷ میلیون و ۳۶۰ هزار تن سنگ آهن به ارزش بیش از یک میلیارد دلار از مواد کشور استخراج و صادر شده است که در صورت تبدیل آن به فولاد بیش از ۵.۵ میلیارد دلار عاید کشور میشد.
بررسیها از جدیدترین آمارهای سازمان توسعه و نوسازی معادن (ایمیدرو) حاکی از آن است که مجموع تولید سنگآهن در واحدهای معدنی فروردینماه سال 94 به دو میلیون و 510 هزار و 774 تن رسیده است.
درآمدهای مالیاتی از جمله درآمدهای دولت برای تامین هزینههای عمومی است. مقدار درآمدهای مالیاتی بالقوه دولت (مجموع درآمدهای مالیاتی دریافت شده و حجم فرار مالیاتی) و وظایف دولت در مقابل پرداختکنندگان مالیات، از جمله مقولات قابل بحث دراین خصوص هستند.
قیمت پایه سنگ آهن با عیار 62 درصد در بندر تیانجین چین با یک دلار در هر تن افزایش (1.7 درصد) به 60.1 دلار در هر تن در روز چهارشنبه رسید. بنا به گزارش استیل ایندکس روز قبل آن نیز 4 درصد افزایش داشت.
بنا به گزارش متال بولتن قیمت سنگ آهن با عیار 62 درصد در بنادر چینی کینگدائو- ریژائو ـ لیانی یونگانگ حتی افزایش بیشتری داشته و با 2.2 درصد افزایش به 60.89 دلار در هر تن رسیده است.
پس از ماهها چالش رسانهای و جلسات مکرر بین تولیدکنندگان محصولات فولادی و مسوولان ذیربط در وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان توسعه تجارت درخصوص تعرفههای واردات محصولات فولادی به کشور و ادعای انجام دامپینگ توسط صادرکنندگان فولاد از کشورهای چین و روسیه به ایران، در نهایت هیات محترم دولت در مورخ سوم اسفند 93 به پیشنهاد وزارت صنعت، مجموع حقوق و سود بازرگانی 114 قلم محصولات فولادی را به شرح لیست منظم به بخشنامه مذکور، از حدود 4 درصد به میزان 10 الی 20 درصد افزایش داد.
براساس آنچه تا امروز مطرح شده است، استراتژی صنعت فولاد ایران رسیدن به ظرفیت 55 میلیون تن تولید فولاد در افق 1404 یعنی 10 سال آینده است. فارغ از تحقق یا عدم تحقق این هدف، با یک محاسبه ساده به این نتیجه میرسیم که مصرف تمام این 55 میلیون تن فولاد در داخل کشور امکانپذیر نخواهد بود. مصرف سرانه فولاد ایران در سال گذشته کمی بیشتر از 200 کیلوگرم بوده است و جهت اطلاع خوانندگان محترم در بهترین سالهای رونق اقتصادی نیز از 270 کیلوگرم تجاوز نکرده است.
وابستگی دنیای امروز به تکنولوژی، نیاز بشر را به محصولات تولید شده از سنگآهن بیشتر میکند. هر کودک که در سال 2014 در آمریکا متولد شده باشد، روزانه 4/ 0 و سالانه 144 کیلوگرم سنگآهن مصرف میکند. این کودک با امید به زندگی 80 سال، 5/ 11 تن سنگآهن در دوران عمر خود مصرف خواهد کرد.
در سال 2014 وزارت صنعت و فناوری اطلاعات (MIIT) چین جمعا 51.13 میلیون تن ظرفیت تولید فولاد را به علت مسائل زیست محیطی تعطیل کرد. اما بعضی از شرکتها فقط ظرفیتهای غیراستفاده خود را تعطیل کرده و کورههای کوچک را جایگزین کورههای بزرگ کردند تا از کاهش ظرفیت طفره روند. بهطور کلی این کار نیازمند زمان بیشتری است تا سیاستهای حفظ محیط زیست در چین اجرایی شوند.
صنعت فولاد كشور صنعتي است كه پايهگذار آن دولت و زيرساختهای آن نيز كاملا دولتي بوده و در دولتهای بعد از انقلاب نيز براي انسجام بيشتر به همراه نهاده هاي توليدي آن از قبيل سنگآهن زير نظر وزارت صنايع اداره شدهاست. اين صنعت بعدها تحت نظارت ايميدرو و به صورت تخصصي در قالب شركت ملي فولاد اداره شد.
قديميترين آنها شركتهای ذوبآهن، فولاد خوزستان، فولاد مباركه و... همگي زير نظر ايميدرو ساخته شده كه ساختاري كاملا دولتي داشته و با بخش خصوصي فاصله داشتهاند. همچنين شركتهایي كه معمولا فعاليتهای توليدي خود را با حمايت ايميدرو و شركت ملي فولاد شروع كردند اغلب زير نظر پرسنل بازنشسته يا معمولا از بدنه همين دو سازمان ايجاد و اداره شدهاند.
با توجه به اينكه حتي در اجراي اصل 44 تمايل و روانسازی براي اين شركتها (خصولتيها) بر بخش خصوصي ترجیح داشته با تشكيل صندوق بازنشستگان فولاد طبيعي است كه بدنه در واگذاري به خود راغبتر از بخش خصوصي بود.
در آسیبشناسی زنجیره تولید فولاد و عدم تناسب سودآوری در هر بخش از تولید میتوان گفت که این روش صحیحی نیست که در ابتدای زنجیره که فقط استخراج سنگ از معدن و تبدیل به کنسانتره است ۷۰درصد سود وجود داشته باشد، اما وارد فولادسازی که بشود ۲۵درصد و در نورد ۱۰ درصد سود باشد اما از طریق خرید سهام مشترک بین سرمایهگذاران در زنجیرههای مختلف تولید میتوان به منافع مشترک رسید.
امروز صنعت فولاد ایران دچار گرفتاریهای متعددی است. کمبود تقاضا، به دلایل مختلف و به تبع آن کاهش قیمت محصولات نیمهتمام (شمش یا تختال) یا تمام شده فولادی (میلگرد، مقاطع و ورق) و نیز افزایش قیمت مواد اولیه بهویژه ضایعات که منجر به کاهش شدید سوددهی و البته عموما زیان دهی واحدهای فولادسازی کشور شده است را میتوان بزرگترین عارضههای امروز این صنعت برشمرد؛ عارضههایی که استمرارشان، بهرغم امیدواریهای قبلی، بیم روزهایی وخیمتر از این را میدهند.
ایران با داشتن منابع غنی سنگ آهن، گاز و نیروی انسانی برای تولید فولاد دارای مزیت رقابتی نسبی است؛ اما صنعت فولاد همچنان با بحرانی کمنظیر روبهرو است. بررسی معضلات صنعت فولاد و صنایع بالادست آن مثنوی هفتادمن میخواهد و امکان بررسی نسبتا جامع یا ارائه راهکار در این مقال کوتاه ممکن نیست؛ اما حسب شرایط فعلی، نگارنده موارد زیر را پر اهمیت میداند.