بي‌شك از مهم‌ترين اهداف تاسيس بورس كالا ايجاد بازاري قانونمند، شفاف‌سازي معاملات و قيمت‌ها، حذف واسطه‌گري‌هاي غيرضروری و مبادله آزاد كالا بين عرضه‌كنندگان و تقاضاكنندگان است.

حضور مستمر نهادهاي نظارتي، توليدكنندگان، مصرف‌کنندگان و تجار به همراه حضور كارشناسان و ناظران، بازاري شفاف و عاري از خلل در روند عرضه و تحويل كالا را نويد مي دهد. در واقع خريداران و فروشندگان در بورس كالا با خيالي آسوده ازخريد و فروش خود، از مزاياي مترتب بر قوانين و مقررات حاكم بر بورس برخوردار مي‌شوند. اما با گذشت بیش از یک دهه از فعالیت بورس کالا و رینگ فولاد در این بازار، باید دید تا چه حد برای شرکت‌ها و متقاضیان محصولات فولادی، جذاب بوده و حاضر به پذیرش شرایط بورس هستند.

عدم علاقه بخش‌خصوصی به بورس کالا

در ابتدای شکل‌گیری بورس کالا، با الزام فولاد‌سازان دولتی به عرضه در بورس، اغلب شاهد عرضه محصولات فولادی در بورس کالا بودیم، اما در ادامه با خصوصی‌سازی شرکت‌ها نیز همچنان این موضوع ادامه یافته و محصولات فولادی در بورس کالا عرضه می‌شوند و حتی در برخی موارد مبنای قیمت‌گذاری سایر محصولاتی که در بورس عرضه نمی‌شوند نیز شده است که این امر برای فولاد خوزستان در اغلب اوقات دردسرهایی را به‌دنبال داشته است و به نظر می‌رسد هم اکنون که بیش از 10 شرکت معظم با ظرفیت حدود یک میلیون تنی تولید فولاد در کشور فعالیت می‌کنند اما عرضه عمده فولاد در این بورس از سوی سه شرکت انجام می‌شود و مشخص نیست چرا مبنای قیمت مواد اولیه مانند کنسانتره وگندله باید قیمت‌های شمش‌فولاد در بورس کالا باشد.

در عین حال الزام به عرضه در بورس کالا امکان رقابت در شرایط برابر را نیز از ما سلب کرده است و حتی گاهی منجر به از دست دادن مشتریان به دلیل عرضه در بورس شدیم؛ چرا که تمایلی به حضور در بورس کالا و خرید از ما را به‌صورت مستقیم و شفاف نداشتند و ترجیح می‌دادند در بورس حضور پیدا نکنند و با واسطه از ما خرید داشته باشند.از سویی شفافیت معاملات باعث شده تا فولاد‌سازان بزرگ همچنان علاقه‌مند به عرضه در بورس باشند، اما این موضع گاهی باعث عدم اقبال خریداران به خصوص در روز‌های رکود بازار می‌شود.

قیمت‌گذاری؛ ایجاد شکاف میان بازار و بورس

نکته دیگر اینکه با وجود آنکه طبق قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، دولت مکلف است کالای پذیرفته شده در بورس را از نظام قیمت‌گذاری خارج کند، اما در زمان رونق بازار اغلب عرضه‌کنندگان در بورس کالا از بابت کنترل قیمت‌ها تحت فشار هستند. این در حالی است که طی این مدت بازار روال عادی خود را طی می‌کند و این موضوع گاه به ایجاد شکاف بین قیمت‌های بازار و بورس می‌شود.باید دید به‌رغم گذشت بیش از یک دهه از فعالیت از بورس کالا و پذیرفته شدن تعداد زیادی از شرکت‌ها در این بورس همچنان شاهد عرضه فولاد‌سازان بزرگ و دولتی در این بورس هستیم و بخش‌خصوصی چندان تمایلی به عرضه در بورس ندارد.

آیا بدبینی درخصوص حضور و پذیرش در بورس وجود دارد یا اینکه بورس کالا ابزارهای لازم برای جذب مخاطب را ندارد؛ اگر این موضوعات صحت دارند چرا طی این مدت راه‌های حضور شرکت‌های بیشتر به بورس مورد بررسی قرار نگرفته و اگر بررسی شده چرا این نقاط ضعف مطرح و پیگیری نشده است.گرچه نمی‌توان این موضوع را نادیده گرفت که طی مدت فعالیت بورس کالا بر محصولاتی که در بورس به‌صورت‌های نقدی، سلف و آتی در رینگ‌های داخلی و صادراتی عرضه می‌شوند روزبه‌روز افزوده می‌شود و از این منظر توانسته در پذیرش کالاهای جدید موفق عمل کند، اما بد نیست که به نقاط ضعف و قوت عرضه‌ها و حضور شرکت‌ها نیز توجه شود تا ماهیت بورس در مسیر رسالت اصلی خود که آیینه اقتصاد کشور است، قرار گیرد.

استیل تریدر | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان